Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

=  х Х х Х  
18-расм. Врумнинг мотивация модели. 
Бу ерда: 
М.Х. – меҳнат ҳаражатлари 
Н-Т. – натижа-тақдирланиш 
Юқорида келтирилган: «Портер – Лаулернинг мотиваиця модели» ва В. Врумнинг 
мотивация моделида ҳам ва умуман мотивациялашда тақдирлаш энг мухим урин эгаллайди. 
Бизнинг фикримизча «тақдирланиш» тушунчасига алохида тухталиш ва уни тушиниб 
олиш лозим. 
Тақдирланиш деганда инсон учун кадрли бўлган барча нарсалар тушинилади. Биз 
одатда «тақдирланиш» деганда оддий пул ѐки рохатланишни тушинамиз. Лекин 
менежментда «тақдирланиш» анча кенг маънони касб этади. Биз юқорида «инсон учун 
кадрли» нарса иборасини ишлатдик. қадрли ѐки қадрият тушунчалари турли кишиларда 
турличадир. Шунинг учун ҳам тақдирланиш даражасини баҳолаш ҳам турлича бўлади. В. 
Врум мотивациянинг «Умид назариясида» «Тақдирланишнинг адолатлилиги ички ва ташки 
тақдирлашларнинг натижасидир» деганида, кишиларда мавжуд бўладиган икки турдаги 
тақдирланишни кузда тутган эди: 
Ички тақдирланиш – ходимнинг ўзи бажараѐтган ишидан, ўзи оладиган ноѐб 
хиссиѐтдир. Бундай хиссиѐт қачон пайдо бўлади? қачонки киши: 

килган ишининг натижасидан тула коникиш хис килганида; 

бажараѐтган ишининг сермазмун ва аҳамиятлилик даражаси юқори 
бўлганида; 

иш жараѐнида юз берган дустлик муносабатлари ва мулокат кунгилдагидек 
бўлганида. 
мотивация
я 
Куч ва ғайрат 
кутилмаган 
натижани
беришига умид 
қилиш 
МХ*Н 

Натижалар 

ку
тилган тақдир- 
ланишга олиб 
келишидан умид 
қилиш 
Н-Т 
 
Кутилган 
тақдирланиш 
қиймати
-
Валентлилик 

---

127 
Ички ва ташки тақдирланишни таъминлашнинг энг содда ва самарали йўли, ишчи – 
ходимлар учун кулай шароит яратиш ва вазифаларни аниқ куйишдир.