Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
16- мавзу: ―Саноат менежменти тизимининг иқтисодий самарадорлигини 
ҳисоблашнинг услубий ва амалий жиҳатлари‖
Режа: 
1. Самарадорлик мезонлари. 
2. Бошқарув фаолиятининг самарадорлигини таъминловчи омиллар. 
3. Ташкилот ва унумдорлик: технология, ишларни лойиҳалаштириш, ташкилот 
структураси ва жавобгарлик. 
 
 Самарадорлик мезонлари. 
Ташкилот фаолиятининг самарадорлиги, ундан чиқарилаѐтган натижалар миқдори ва 
қийматининг киришдаги ресурслар миқдорига ва қийматига нисбати билан ўлчанади. 
Унумдорликка ишлаб чиқаришда фойдаланилаѐтган ресурсларни камайтириш орқали 
эришилади. Сиз ресурсларни қанчалик кам ишлатсангиз, ишлаб чиқарилаѐтган 
маҳсулотингиз ҳажми ва сифати ўзгармас, унумдорлик шунчалик юқори бўлади. 
Иккинчи жаҳон урушидан кейин Америка компаниялари ҳар йили 3 % га меҳнат 
унумдорлигини оширишга эришдилар, лекин 1970 йилларга келиб дунѐ бозорида ҳолат 
Япония компаниялари фойдасига ўзгара бошлади. 
Америка бизнесменлари Япониялик ҳамкасбларини ғирром рақобат қилаѐтганликда 
айблай бошладилар. Уларнинг фикрича, Шарқда иш кучи арзон, хукумат ҳам ортиқча 
субсидия бераѐтганини кўрсатдилар. 
Америка бозорини таҳлил қилганларида америкаликлар Япония маҳсулотлари 
арзонлиги учун эмас, балки сифатли эканлиги учун рақобатбардош эканлиги маълум бўлди. 
Буни кўрган Америкалик бизнесменлар Японияга, уларни тажрибаларини ўрганишга 
ошиқдилар. Улар Японияга бориб америкалик олим доктор Демингни кўриб хайрон 
қолдилар. Деминг уларга олиб келган янгилик, америкалик менежерлар эски ўқув 
китобларида аллақачон ўқиб ўтган қоидаларидан олинган. 
Япония саноатининг афзаллиги шунда эдики, япон менежерлари ишлаб чиқариш 
муомалаларига кенгроқ қарашади. Улар фойдани ва ишлаб чиқариш ҳажмини
камайтиришни йўқотадиган тез усулларни изламас эдилар. Уларнинг фикрича, ишлаб 
чиқариш ҳажмини ошириш, унумдорликни ошириш йўлларини ишчилар бошига тушган 
таѐқдек эмас, балки аввалдан эҳтиѐткорлик билан режалаштириш тадбирлар асосида 
амалга оширадилар. 
Япониялик бизнесменлар эришган ютуқларнинг асосий калити: - бошқаришни яхши