Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсустаълим вазирлиги тошкент тўҚимачилик ва

Иқтисодий ўсишнинг кейнсча моделларининг умумий тавсифи. Е.Домар модели

Иқтисодий ўсиш молделлари ялпи ишлаб чиқаришнинг узоқ муддатли кўпайиши таклиф омилларига таянган ҳолда таҳлил этиш имконини беради.
Иқтисодий ўсишнинг кейнсча ва неоклласик моделлари мавжуд. Кейнсча моделларнинг моҳияти қуйидагича:

1. 
   уларнинг барчаси Кейнснинг ялпи талб тўўрисидидаги бош ғоясига таянади. Яъни уларни тузишда муаллифлар иқтисодиётни узоқ муддатли мутаносиб ривожланишининг ҳал қилувчи шарти ялпи талабни ошириш деб қарашган;
   
2. 
   иқтисодий ўсишнинг асосий омили инвестициялар ҳисобланади, бошқа ишлаб чиқариш омиллари эътиборга олинмайди;
   

Кейнсча иқтисодий ўсиш моделидан соддароғи 40-йилларда Е. Домар томонидан таклиф этилган модел ҳисобланади.
Домар моделида меҳнат бозорида ортиқча таклиф мавжуд, бу баҳоларн барқарор холатида ушлаб туради, нвестицион лаг «0» га тенг, капитал қуйилмаларни нг чегаравий унумдорлиги доимий деб олинади.
Е.Домар инвестицияларни ҳам талаб ҳам таклиф омили деб қарайди. Яъни инвестициялар нафақат мультипликатив таъсир кўрсатиб ялпи талабни оширади, балки ишлаб чиқариш қувватларини юзага келтириб, ишлаб чиқаришни ривожлантиради, товарлдар таклифини оширади. Шундай экан, ялпи талабнинг ўсиши ялпи таклифнинг ўсишига тенг бўлиши учун инвестициялар қандай ўсиши керак деган савол пайдо бўлади. Бу саволга жавоб топиш учун Домар уч тенгламани ўз ичига олган тенгламалар системасини тузди:

1. 
   таклиф тенгламаси;
   
2. 
   талаб тенгламаси;
   
3. 
   талаб ва таклиф тенглигини ифодаловчи тенглама.
   

1. 
   Таклиф тенгламасида инвестициялар ишлаб чиқариш омилларининг қанчага қўшимча ўсишини кўрсатади . Агар берилган шароитда инвестициялар I ўсса, ялпи ишлаб чиқариш Kα миқдорга ўсади:
   

Ys= K α, K инвестициялар ҳисобига таъминланганлиги учун тенгикни:


^* Макроэкономика. Теория и Российская практика/Под редакцией Грязновой А.Г. и Думной Н.Н. М., КНОРУС, 2005., 187-188 с.с.
Ys= I α деб ёзиш мумкин, бунда,α – капитал қуйилмалар( инвестициялар)нинг чегаравий унумдорлиги. Агар бир йилда ялпи ишлаб чиқаришни 1 млрд. сўмга ошириш учун 4 млрд сўм инвестиция талаб этилса α =0,25 бўлади.