Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсустаълим вазирлиги тошкент тўҚимачилик ва

m= --------- = -----------

ΔА 1- MPC

Демак истеъмолга чегараланган мойиллик қанча катта бўлса мултипликатор самараси ҳам шунча юқори бўлади.
Мултипликаторнинг математик моҳияти чексиз камайиб борувчи геометрик прогрессияни англатади, яъни m=1+b+b¹⁺b²⁺b³⁺b⁴⁺…+bⁿ, бу ерда b=MPC. Тенгликнинг икки томонини b га кўпайтирамиз: mb=b+b²⁺b³⁺b⁴⁺…+bⁿ⁺¹
Энди биринчи тенгламадан иккинчисини айирамиз:

m-mb=1-bⁿ⁺¹ , m(1-b) =1-bⁿ⁺¹

Ҳисоб китоб натижаларини қуйидагича тасвирлаймиз:

m = ( bⁿ⁺¹⁾ / (1-b)

b каср сон ва bⁿ⁺¹нолга жуда яқин бўлгани учун
m = 1/ (1-b ) тенглик тўғри бўлади.
Автоном харажлар мултипликатори миқдорининг катта ёки кичиклиги бюджет солиқ сиёсати самарадорлигига таъсир кўрсатади. Давлат ўз харажатларини ошираётганда, ёки инвестиция харажатларини ошириш чораларини кўраётганда, бу харажатлар жами талабни қанча миқдорга ошириб юбориши мумкинлигини ҳисобга олиши зарур.

5. Рецессион ва инфляцион узилиш

Агарда ишлаб чиқаришнинг ҳақиқий ҳажми (У0) потенциал (У*) ҳажмидан кам бўлса, жами талаб самарасиз ҳисобланади. Яъни, AD=AS тенгликка эришилган бўлсада, ялпи харажатлар миқдори ресурсларининг тўлиқ бандлиги даражасини таъминламайди. Ялпи талабнинг етишмаслиги иқтисодиётга депрессив таъсир кўрсатади.
E

3. чизма. Ишлаб чиқаришнинг ҳақиқий ва потенциал ҳажми ўртасидаги рецеессион узилиш

ЯММ (ЯИМ)ни тўлиқ бандлиликнинг ноинфляцион даражасига қадар ўстириш учун жами талаб (жами харажатлар) кўпайтирилиши зарур бўлган миқдор рецессион узилиш дейилади (3-чизма).
Ишлаб чиқаришда тўлиқ бандликка эришиш ва рецессион узилишни йўқотиш учун жами талабни рағбатлантириш ва мувозанатни «А» нуқтадан «В» нуқтагача суриш лозим. Бу ерда мувозанатли ялпи даромаднинг ўсиши ΔУ қуйидагига тенг бўлади: