Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус

3-jadval. Zamburug’lar dunyosining boplimlari va sinflari

Boplimlarning lotincha va opzbekcha nomlari	Sinflarning lotincha nomlari	Sinflarning opzbekcha nomlari
1. Myxomycota = Miksomikota	1. Acrasiomycetes	Akraziomitsetlar
	2. Myxomycetes	Miksomitsetlar
	3. plasmodiophoromycetes	plazmodioforomitsetlar
2. Chytridiomycota = Xitridiomikota	4. Chytridiomycetes	Xitridiomitsetlar
	5. Hyphochytriomycetes	Gifoxitriomitsetlar
3. Oomycota = Oomikota	6. Oomycetes	Oomitsetlar
4. Zygomycota = Zigomikota	7 . Zygomycetes	Zigomitsetlar
	8. Trichomycetes	Trixomitsetlar
5. Ascomycota = Askomikota	9. Hemiascomycetes	Gemiaskomitsetlar
	10. Ascomycetes	Askomitsetlar
	11. Laboulbeniomycetes	Labulbeniomitsetlar
6. Basidiomycota = Bazidiomikota	12. Heterobasidiomycetes	Geterobazidiomitsetlar
	13. Homobasidiomycetes	Xomobazidiomitsetlar
7. Deuteromycota = Deyteromikota	14. Deuteromycetes	Deyteromitsetlar (= Takomillashmagan zamburug’lar)

4-jadval. Zamburug’lar boplimlarini ajratuvchi belgilar

Boplimlar	Mitseliy tuzilishi	Spora va konidiyalari
		Jinssiz	Jinsiy
Zygomycota	Hujayralarga boplinmagan	Sporangiosporalar	Zigosporalar
Ascomycota	Hujayralarga boplingan; kopp bazidiomitsetlar mitseliysida topqalar mavjud	Konidiyalar	Askosporalar
Basidiomycota		Artrokonidiya, oidiya va b.; (kam uchraydi)	Bazidiosporalar
Deuteromycota		Konidiyalar	Qayd etilmagan

Zigomitsetlar bo’limi – Zygomycota. Bu boplimga 500 tacha tur kiradi. Zamburug’larning jinsiy koppayishi zigogamiya usuli bilan amlga oshadi. Bunda gomotallik turlarda bitta mitseliy, geterotallik turlarda har xil jinsiy belgili (“+” va “-“) ikkita mitseliy gifalarining uchlari qopshiladi, ular orasidagi septalari (topsiqlari, devorchalari) eriydi, plazmogamiya sodir bopladi va natijada qalin qobiqli zigospora paydo bopladi. Zigosporada kariogamiya va meyoz optadi, sopngra undan, sporangiofora uchida bosh shaklida joylashgan murtak sporangiy opsib chiqadi; bosh ichida yoki tashqarisida kopp sporalari rivojlanadi. Sporalar tarqalib ketadi va substratga tushgach, ulardan mitseliy opsib chiqadi. Bu mitseliyda nojinsiy sporangiylar rivojlanadi va bu nojinsiy koppayish kopp marta takrorlanadi. Mitseliysi hujayralarga boplinmagan (eski kulgpturallarning mitseliysida bahzan septalar hosil boplishi mumkin, ayniqsa mitseliyda sporangiylar hosil boplgan joylarida). Substrat ustida opsgan mitseliy oq, kulrang yoki qoramtir tusli, baroq mog’or hosil qiladi.

Zigomitsetlar organik moddaga boy substratlarda yaxshi opsadi. Ularning faol fermentlari bor. Bahzi turlar (Rhizopus stolonifer, R. oryzae, R. nodosus) kuchli kislota sintez qiluvchilardir. Boshqalari pektin moddasini faol parchalay oladi (Mucor hiemalis). Zararlangan materiallarda zigomitsetlar kopp uchramaydi. Odatda ular taxtadan yasalgan buyumlar, karton, qog’oz va gazlamalarda (Mucor racemosus, M. hiemalis, Mortierella lignicola, M. vinacea), bahzan plastmassa va freska rasmlarida uchraydi (R. nigricans, R. racemosus).