Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таoлим вазирлиги

3.2.3. Ток отсечкаси

Ток отсечкасининг ишга тушиш токи қуйидаги шартларга асосан олинади:

а) трансформатордан кейинги нуқтада қисқа туташув бўлганда ишламаслиги керак
I_ҳи=К₃ I_к.мах, (2.1)

бу ерда, к₃=1,21,3-заҳира коэффициенти, Iк.mах-трансформатордан кейинги нуқтадаги энг катта қисқа туташув токи.

б) трансформатор уланаётганда ҳосил бўладиган магнитлаш токининг сакраши вақтида ишламаслиги керак
I_ҳи=к₃ I_тр.ном, (2.2)

бу ерда, к₃=35; I_тр.ном – трансформаторнинг номинал токи, ток отсечкаси ўрнатиладиган томон учун ҳисобланади.

3.2.4. Ўта юкланишдан ҳимоя

Мой билан совитиладиган трансформаторларда 5% гача бўлган ток бўйича ўта юкланиш узоқ вақт давомида рухсат этилади.

Трансформаторларнинг ўта юкланиши одатда симметрик бўлганлиги сабабли ўта юкланишдан ҳимоя фақат битта фаза токига уланган МТҲ кўринишида бажарилади ва сигналга ишлайди.
Ҳимоянинг ишга тушиш токи I_ҳи=к_з I_ном/к_қ,

бу ерда к_з - заҳирада коэффициенти; I_ном- трансформаторнинг номинал токи; к_қ=0,8 - ток релесининг қайтиш коэффициенти.

Реленинг ишга тушиш токи I_рu = I_ҳu / к_I,

бу ерда К_I- ТТ нинг трансформация коэффициенти.

Ҳимоянинг ҳаяллаш вақти t= t_т+t,

бу ерда t_т-ташқи қисқа туташувлардан ҳимоянинг ҳаяллаш вақти; t- танлаш поғонаси.

30-расмда келтирилган қуввати 4000 кВА гача бўлган трансформатор реле ҳимоясининг схемасида ток отсечкаси КА1 ва КА2 ток релелари, ташқи қисқа туташувлардан ҳимоя КА3 ва КА4 ток релелари ёрдамида бажарилган. Ўта юкланишдан ҳимояни бажариш учун фақат битта КА5 ток релесидан фойдаланилган.



30-расм. Қуввати 4000 кВА гача бўлган трансформатор реле ҳимоясининг схемаси
Назорат саволлари

1. 
   Трансформаторларда қандай шикастланишлар содир бўлиш мумкин?
   
2. 
   Трансформаторларда қандай нормал бўлмаган режимларини биласиз?
   
3. 
   Трансформаторларда шикастланишлардан қандай ҳимоялар ўрнатилади?
   
4. 
   Ташқи қисқа туташувлардан ҳимоя қандай бажарилади ва нима учун хизмат қилади?
   
5. 
   Ўта юкланишлардан ҳимоя қандай бажарилади ва нима учун хизмат қилади?
   
6. 
   Трансформаторларнинг асосий ва резерв ҳимоялари.
   
7. 
   Ташқи қисқа туташувдан ҳимоя қандай ҳисобланади?
   
8. 
   Нима учун ташқи қисқа туташувдан ҳимоянинг ҳаяллаш вақти ўта юкланишидан ҳимоянинг ҳаяллаш вақтидан кичик бўлади?
   
9. 
   Ҳимоянинг сезгирлик коэффициенти қандай ҳисобланади?
   
10. 
    Нима учун трансформаторларда ўта юкланишдан ҳимоя ўрнатилади?