Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таoлим вазирлиги

1.3.3. Индукцион релелар

Индукцион принципда, асосан, икки турдаги реле тайёрланади, айланувчи дискли ва айланувчи цилиндирсимон роторли. Биринчи турдаги индукцион релеларга ҳаяллаш вақти токка боғлиқ бўлган максимал ток релеси , иккинчи турдаги индукцион релеларга эса йўналтирилган қувват релеси ва қаршилик релелари киради.
Индукцион реле, асосан, чўлғамларга эга бўлган ҳаракатланмайдиган магнит ўтказгичлар ва токни яхши ўтказувчи материалдан тайёрланган диск ёки цилиндр кўринишидаги ҳаракатланувчи қисм ва у билан механик боғланган контактлардан иборат. Чўлғамлардан ўзгарувчан ток ўтганда магнит ўтказгичларда ўзгарувчан магнит оқимлари ҳосил бўлади ва улар таъсирида ҳаракатланувчи диск ёки цилиндрда токлар индукцияланади. Индукцияланган токлар ва магнит оқимларнинг ўзаро таъсири натижасида айлантирувчи момент ҳосил бўлади ва диск айланиши ёки цилиндр маълум бурчакка бурилиши мумкин. Индукцион реле фақат ўзгарувчан токда ишлаш мумкин.
Айлантирувчи моментни ҳосил қилиш учун индукцион реледа бир биридан фазалари билан фарқ қилувчи камида иккита магнит оқим мавжуд бўлиши зарур. Айланувчи дискка эга бўлган РТ- 80 ёки РТ- 90 турдаги индукцион релеларда магнит оқимлардан бири чўлғамдан ўтаётган ток таъсирида иккинчиси эса магнит ўтказгичнинг бир қисмига жойлаштирилган қисқа туташтирилган чўлғам ёрдамида ҳосил қилинади .
Ҳаракатланувчи цилиндирсимон якорга эга бўлган РБМ турдаги йўналтирилган қувват релеларида алоҳида токка ва алоҳида кучланишга уланувчи чўлғамлар бўлиб, улар ёрдамида бир-биридан фазалари билан фарқланувчи иккита магнит оқим ҳосил қилинади.


Назорат саволлари

1. 
   Қандай элементлар электромеханик элементлар деб аталади?
   
2. 
   Реле қандай вазифани бажаради?
   
3. 
   Электромагнит релеларнинг чўлғамлари ва контактлари қўйиладиган асосий талаблар.
   
4. 
   Электромагнит принципга асосан қандай релелар тайёрланади?
   
5. 
   Максимал ва минимал релелар бир-биридан нима билан фарқ қилади?
   
6. 
   Максимал ток релесининг ишга тушиш токи деб қандай токка айтилади?
   
7. 
   Максимал ток релесининг қандай токи деб қандай токка айтилади?
   
8. 
   Реленинг кайтиш коэффициенти қандай аниқланади?
   
9. 
   Индукцион релеларнинг ишлаш принципи
   
10. 
    Магнитоэлектрик релеларнинг афзалликлари ва камчиликлари
    
11. 
    Индукцион релеларда айлантирувчи момент қандай ҳосил қилинади?