Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Ялпи маҳсулот ва униг тақсимланишини ҳисоблаш усули 
Самарқанд вилоятидаги барча тоифадаги хўжаликлар ҳисоботи 
маълумотлари (2014 йил) асосида кўрсатилган: 
Кўрсаткичлар
 
Млн.сўм
 
1.Ялпи маҳсулот қиймати 
 
4912988
 
2.Моддий харажатлар
2853679 
3.Ялпи даромад 
2059309 
4.Меҳнат ҳақи харажатлари 
1228247 
5.Соф даромад 
831062 
 
Ялпи даромад миқдори ялпи маҳсулот ҳажми билан тўғри боғланган 
ва моддий харажатлар миқдори билан тескари боғланган.
Ялпи маҳсулот миқдори қанча кўп бўлиб, моддий харажатлар шунча 
оз бўлса, ялпи даромад суммаси шунча кўп бўлади.
Ялпи ҳамда соф даромад барча турдаги ҳаражатлар ҳисобига ташкил 
топади. Ялпи даромаднинг таркиби қуйидаги келтирилган формулада 
кўрсатилган: 
ЯД = МХ + СД= 2853679 млн. сўм + 2059309 млн. сўм
Моддий харажатлар ва меҳнат ҳақи фонди маҳсулот таннархини 
ташкил этишини билган ҳолда, соф даромадни ялпи маҳсулот қиймати ва 
таннарх ўртасидаги фарқ шаклида ҳам аниқлаш мумкин: 
СД = ЯМҚ – Т= 4912988 – 4081926 = 831062 млн. сўм 
Соф даромадни ялпи даромад ва меҳнат ҳақи фонди ўртасидаги фарқ 
сифатида ҳам аниқлаш мумкин: 
СД = ЯД – МеҲ = 2059309 – 1228247 = 831062 млн. сўм 
Соф даромад давлатнинг марказлашган даромадига (ДМД), ноишлаб 
чиқариш сфераси харажатларини қоплашга кетадиган, ижтимоий 
истеъмол, фондларига (ИИФ) ва жамғариш фондига (ЖФ) бўлинади(бу 
рақам ҳар бир ишлаб чиқарувчининг фаолиятидан ва ҳукумат томонидан 
белгиланган миқдорлар асосида турлича бўлиши мумкин): 

---

225 
СД = ДМД + ИИФ + ЖФ 
Жамғариш фонди қишлоқ хўжалигида кенгайтирилган такрор ишлаб 
чиқаришнинг асосий манбаи ва зарурий резервлар яратиш манбаи 
ҳисобланади. Кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш суръатлари ва 
имконияти жамғаришнинг абсолют миқдорига ҳамда унинг соф 
даромаддаги ҳиссасига боғлиқ. Жамғаришнинг нисбий миқдорини 
аниқлаш учун унинг нормаси (ЖН) ҳисобланилади. У соф даромаднинг 
жамғаришга йўналтирилган қисмининг жами софдаромад суммасига 
нисбати билан аниқланади: 
ЖФ 
ЖН = --------* 100 
СД 
Қишлоқ хўжалиги ялпи маҳсулотининг тақсимланиши қуйидаги 
схемада кўрсатилади: