Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув

4.3. Минтакавий ҳамкорликка оид муаммолар ва истиқбол 4.3.1. Минтакавий 
ҳамкорликка оид муаммолар 
Томонлар фикрларининг турличалигига карамай, Марказий Осиёда давлатлараро 
сувларни бошкариш борасидаги ҳамкорлик кейинги ун йилда анча ривожланди, 
қабул қилинган минтақавий шартномаларга мувофиқ оқилона ва тенг хуқуқли улуш 
тамойилига нисбатан муайян муросага келинди [99]. Бироқ сувдан фойдаланиш 
борасидаги устувор йуналишлар буйича келишмовчилик ва қарама-қаршиликлар 
ҳали ҳам мавжуд. Бу эса чекланган сув ресурсларининг йўққа чиқиши, 
кескинликнинг кучай-иши ва зиддиятлар хавфини юзага келтиради. Мамлакатлар 
ўртасида 
сув 
ва 
энергетика 
муаммолари 
бўйича 
қарорларни 
мувофиқлаш-тиришдаги қийинчиликлар давлатлараро сув оқимларини химоя 
қилиш, сув ҳамда ресурсларни тежаш буйича миллий дастур ва режаларни амалга 
ошириш чораларини анча орқага тортмоқда. Айни пайтда сувдан миллий даражада 
янада самарали ва оқилона фойдаланиш минтақада кескинликни камайтириш ҳамда 
барқарорликни мустаҳкамлашга ёрдам берган булар эди. БМТ Тараққиёт 
дастурининг фикрига кура (2005), ҳамкорликнинг йўлга қўйилмагани туфайли 
кўрилаётган зарарни аниқ ҳисоб-китоб қилишнинг иложи йўқ. Аммо ҳамкорлик 
натижасида олинадиган йиллик даромад ўртача ял-пи ички маҳсулотнинг 5 фоизи 
миқдорида баҳоланмоқда, дарёнинг юқори қисмида жойлашган мамлакатлар учун 
бу кўрсаткич икки баравар кўп бўлиши мумкин. 
Ҳамкорликдаги саъй-ҳаракатларнинг етарли даражада мувофиқлаштирилмагани ва 
минтақавий даражада бошқарув механизмларининг йўқлиги сабабли сув ва 
энергетика ресурсларидан фойдаланиш масалалари буйича ўзаро фойдали қарорлар 
қабул қилиш ҳамда муросага келиш имкониятлари чекланган. Энг сўнгги ташки 
маълу-мотларга кўра, шўро давридан мерос булиб қолган "юқоридан туриб" назорат 
килиш сув ресурсларини боигкарипгга салбий таъсир қилмоқда [70]. Давлатлараро 
мувофиқлаштирувчи сув хужалиги комиссияси ўзгариб бораётган сиёсий ва 
иқтисодий муносабатларни эътиборга олмаяп-ти. Бугун ушбу комиссия факат сувни 
тақсимлаш билан шугулланадиган хукуматлараро ёпиқ органгина бўлиб қолмоқда 
ва Барқарор ривожланиш бўйича давлатлараро комиссия билан тула хамкорлик 
қилмаяпти. Унинг таркибида қишлоқ хужалиги ва саноат истеъмолчилари, 
энергетика мутахассислари, илмий-ишлаб чикариш бирлашмалари вакиллари йўқ. 
"Энергия" бирлашган диспетчерлик маркази хукуматлараро шартномаларга тўла 
риоя