Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув

Узбекистон ер ости 
сув ресурслари 
Манба: Ўзбекгидроингео,2001 

---

41 
Қайтадиган сувлар 
Сунгги маьлумотларга кўра, 1990-2000 йиллар-да жами қайтган сув миқдори ўртача 
йилига 28,0 дан 33,0 км3 ни ташкил этади [62,77,98]. Турли сув истеъмолчилари ва 
фойдаланувчила-ридан қайтган сув умумий миқдори йилига 28,3 км3дан иборат, 
жумладан йилига 20,1 км3 Сирдарё хавзаси, йилига 11,5 км3 Амударё ҳавзасига 
тўғри келади (2.4-расм). Қайтадиган сувларнинг бундай кўп миқдори каналлар ва 
суғориладиган майдонларда сувни катта фильтрация йўқотишлар билан боғлиқ. 
Бир томондан, суғоришдан қайтган сувлар мавжуд сув ресурсларининг муҳим 
таркибий қисми сифатида хизмат қилади, чунки бу сувлар миқдорининг ярмидан 
купи дарёларга 
қайтади, иккинчи томондан уларнинг сифати дан (Марказий Фарғона ва 
Сурхондарёнинг жану-сув ресурслари ва ер усти экотизимларига жид- бий қисми) 
5-6г/л.ни (Амударёнинг ўрта оқими) дий хавф туғдиради. Коллектор-дренаж 
сувлари- ташкил этади. нинг ўртача минераллашиш даражаси 1,5-2,5 г/л 
2.4-расм. 
Турли сув истеъмолчилари ва фойдаланувчиларидан қайтган сув 
миқдори нисбати 
Амударё ҳавзаси 
Манба: ГЭЖ/ЖБ, WEMP, 2002 
Узбекистон ички дарёларининг уртача куп йиллик сув ресурслари йилига 11,5 
км3ни ёки сув эхтиёжи умумий микдорининг 18 фоизини ташкил қилади 
(2.3-жадвал). 
Умумий сув эҳтиёжининг 82 фоизга яқини давлатлараро Амударё ва Сирдарё 
ресурслари ҳисобидан қопланади. Ушбу дарёларнинг устки оқими миқдори 123,08 
км3 деб белгиланган. Мазкур курсаткичдан келиб чиққан ҳолда, Орол денгизи 
ҳавзаси мамлакатларининг давлатлараро битимига мувофиқ минтақа давлатлари 
ўртасида сувни истеъмол қилиш лимитлари ва сувни тақсимлаш мутаносиблиги 
белгиланган (4-боб). 
Давлатлараро сув ресурсларини тақсимлашда асосий кўрсаткич сифатида қабул 
қилинган устки оқимнинг 123,08 км3 деб белгиланган миқдори ўзининг юридик 
кучини сақлаб қ олган булса-да, айни пайтда бу борада бошқа маълумотлар ҳам 
мавжуд (ЎОГИТИ -132,7 км3 ва ДМСХК ИМ- 116,6 км3). Бу Орол денгизи 
ҳавзасида ҳосил бўладиган устки сув оқими миқдорини баҳолаш учун қушимча 
тадқиқотлар 
Амударё оқимини мавсумий бошқариш ва Сирдарё оқимини узоқ йил бошқариш 
зарурлиги шароитида Узбекистон эгалик килиши мумкин булган сув ресурслари 

---

42 
миқдори (ўз дарёларининг 11,5 км3 оқими ҳисобга олинган ҳолда) Давлатлараро 
битимга биноан 63,02 км3ни ташкил қилади (2.4-жадвал). 
2.3-жадвал.