43
Амударё ва Сирдарё щимларини боищариш
Даре цундоги
Таъминланганлик
C
v
50%
75%
90%
Амударё ҳавзаси
73,69
66,68
61,41
Вахш-Туткаул
20,17
18,44
17,00
0,13
Панж-қуйи Панж
33,84
30,92
28,50
0,12
Кофирниҳон-жами дарёлари
5,56
4,91
4,38
0,18
Сурхондарё-жами дарёлари
3,72
3,22
2,89
0,19
Қундуз дарёсидан келадиган энг кўп оқим
4,11
3,57
3,57
-
Қашқадарё-жами дарёлар
1,04
0,85
0,70
0,29
Зарафшон-Дупули+Мағиёндарё-Сужи
5,25
4,77
4,37
0,14
Сирдарё ҳавзаси
34,32
28,86
24,62
Норин - Тухтағул
13,76
11,75
10,18
0,23
Фарғона водийсининг дарёлари
11,61
9,69
8,22
0,25
Чирчиқ, Ангрен, Келес
6,59
7,11
5,95
0,27
Ўрта оқим дарёлари
0,36
0,31
0,27
0,21
Жами Чордара сув омборигача
34,32
28,86
24,62
Жами
108,01
95,54
86,03
2.5-жадвал.
Турли
даражада таъминланган
даре
оқими, км
3
Манба: ГЭЖ/ЖБ WEMP
лойща, Гидрометеорология
бош
боищ
армаси
маълумотлари, 2001
44
Айни пайтда Ўзбекистонда 55 суньий сув омбо-ри ташкил этилган. Шунинг 30 таси
Амударё ҳавзасида, 25 таси Сирдарё ҳавзасида жойлашган (2-илова). Сув омборлари
ҳажми ва тўпланган сув миқдори бўйича табиий сув хавзаларидан анча катта.
Амударё ва Сирдарё оқимини бошқаришга доир асосий ўзанли
сув омборлари
Узбекистон ташқарисида жойлашган. Андижон,
Туямуйин ва Жанубий
Сурхондарёдаги сув омборлари бун-дан мустасно (2.6-жадвал).
Ушбу сув
омборлари-нинг хаммасини тизими ирригация-энергетика
тартибида ишлаш учун
лойиҳалаштирилган. Ҳозирги пайтда Амударё ҳавзасидаги оқим фақат
мавсумий
бошқарилмоқда (Нурек сув ом-борининг тўлиқ сиғими 10,5 км3, Туямўйин
ом-борининг сиғими 7,3 км3) [62,92].
2.6-жадвал.
Амударё ва Сирдарё ҳавзала-ридаги ўзанли сув омборлари
Сирдарё оқими Тўхтағул сув омборининг ирригация-энергетика тартибида ишлаш
шарти билан 34 км3 миқдорда белгиланган. Дарёнинг Тожикистон худудидаги ўрта
окимида жойлашган Қайроққум омборининг ишчи сиғими 2,5 км3 ни ташкил этади.
4,7 км3 фойдали сиғимга эга Чордара сув омбори Қозоғистон
Республикаси
этагидаги сувдан фойдаланувчилар учун ирригация тартибида ишлайди.
2.1.5. Сув таъминоти ва сув-хужалик баланси
Узбекистон ўз сув ресурсларига эга бўлса-да, жидций сув тақчиллигини
бошидан
кечираёт-ган мамлакатлар сирасига киради. Бу эса иқтисодиёт
ривожланиши ва
аҳоли турмуш даражасининг юксалишига монелик қилмоқда.
Сув кам бўлган йиллари (сув 90 фоизни ташкил этганида) Сирдарё ва Амударё
бўйича ях-литланган сув хужалиги баланси 2,6-расмда келтирилган [62,84,85].
Айни пайтда сув 90 фоизни ташкил этган йил учун сув лимита 59,2 км3 дан
ошмайди. Узбекистон серсув йиллар 63 км3 гача, жумладан суғориш учун 59 км3
сув истеъмол қилади. Сув кам булган йиллари эса бу кўрсаткич 54,2 км3, жумладан
суғориш учун 49,0 км3га пасая-ди. Бу белгиланган лимит ва юзага келадиган реал
вазиятга қараб тузилган сувдан фойдаланиш даражасидан жуда кам. 2.7-расмда
курғокчил йилларда сув олиш такчиллиги аник курсатиб берилган.
Сув омбори
Фойдали
СИҒИМ
млн.м
3
Даре
Ажударъё ҳавзаси
Нурек Туямўйин
Жанубий Сурхондарё
4500 4500
700
Вахш Амударё
Сурхондарё
Сирдарё ҳавзаси
Тўхтағул Чордара
Қайроққум Андижон
14000 4700
2500 1750
Норин Сирдарё
Сирдарё
Қорадарё
Do'stlaringiz bilan baham: