Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

Ҳаводаги чангни миқдорини аниқлаш усуллари. 
Гигиеник тадқиқотларларда чангнинг миқдорини асосан мг/м
3
бирликда аниқланади, 
чунки амалдаги ҳужжатларда чангнинг меъѐри айнан шу бирликда берилган. 
 
 

---

264 
Тортиш усули. 
Бу усул чангланган ҳавонинг маълум миқдорини аввалдан оғирлиги аниқ бўлган 
фильтр (сўрғич) қоғозлар орқали ўтказилиб, унинг сатҳида ушланиб қолган чанг миқдорига 
қараб ҳисоблаш йўли билан мг/м3 да аниқлашга асосланган. 
Керакли асбоб ускуналар: 

Сатҳида чанг ушлаб қолиш учун ҳар хил сўрғичлар (фильтрлар) керак бўлади. Бу 
мақсадларда саноат ишлаб чиқарилган электр зарядланган матодан ишланган АФА 
фильтрларидан кенгфойдаланилади. Бу мақсадларда оддий фильтр қоғозлари ва 
ѐғсизлантирилган пахтадан ҳам фойдаланиш мумкин. 

Фильтрни ушлаб турувчи мосламалар – аллонжлар. 

Ҳаво торткичи – аспиратор. 

Ўтаѐтган ҳаво ҳажмини кўрсатувчи асбоб – реометр. 

Аналитик тарози. 
Аллонж ва АФА фильтри. 
Аниқлаш тартиби: 
1.
Фильтрларни оғирлигини аналитик тарози ѐрдамида аниқлаш; 
2.
Иш жойига асбоб ускуналарни жойлаштириш (ҳаво намунаси олинадиган жойни 
аниқлаш ва аллонжларни ўрнатиш); 
3.
Керакли ҳаво тезлигини белгилаш (чанг учун фильтр орқали ўтадиган ҳавонинг 
тезлиги 10 л/мин. дан кам бўлмаслиги тавсия этилади); 
4.
Намуна олиш; 
5.
Фильтрларни қайта тортиш ва оғирлик фарқини аниқлаш; 
6.
Ҳисоб-китоб ишлари олиб бориш. 
(m
2
-m
1
)*1000 
X =
V
20
m
1
– фильтрнинг намуна олинмасдан олдинги оғирлиги (мг) 
m
2
– ҳаво намунаси олингандан сўнгги ог;ирлиги. 
V
20
– фильтрдан ўтказилган ҳаво ҳажмини нармал шароитга келтирилган миқдори, бу 
қуйидагича бажарилади. 
V
20
= Вт*К
Т – намуна олиш вақти.