Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

Вибрацион сезувчанликни (сезгир) частотасини ўлчаш. 
Вибрацион сезувчанликнинг критик (сезгир) частотасини КЧСЗМ асбоби ѐрдамида 
аниқланади. Бу асбобда ишлашнинг моҳияти шундан иборатки, текширилиувчига 
берилаѐтган тебраниш частотаси маълум тезликда кўтарилади, текширилувчи тебраниш 
сигналини қабул қилмайди. Мана шу частота сезувчанликнинг критик частотаси дейилади. 
Критик частотанинг юқори частотадан паст частотага силжиши вибрацион сезувчанликнинг 
бузилишидан, диапазон торайганлигидан дарак беради. Барча ўтказиладиган функционал 
текширишлар, тебраниш таъсири билан боғлиқ бўлган ишни бошлашдан олдин, иш пайтида 
ва ишдан ва исдан кейин ўтказилади. 
19-расм. Вибротестер ВТ-2. 
Ишлаб чиқаришда тебранишнинг зарарли таъсирини олдини олишнинг чора-
тадбирлари. 

---

260 
Тебранишга қарши курашиш анча мураккаб вазифа ҳисобланади. Бунда энг самарадори 
ва таъсирчани бўлиб, огоҳлантирувчи санитария назоратининг янги техника, технология ва 
асбобларни лойиҳалаштириш босқичида назорат пайтида, тебранишнинг камайтиришга 
мўлжалланган тадбирлар ҳисобланади. Бунда тадбиқ қилинаѐтган машина, технология 
жиҳозлар ва механизмлар тебраниш даражасининг рухсат этилган кўрсаткичларига тўгри 
келиши катта аҳамиятга эга. 
Қўл билан ишлатадиган асбобларнинг вазни, статик зўриқишини камайтиришда муҳим 
аҳамиятни касб этади. 
Техник тадбирлар қаторига, тебранишни ҳосил қилаѐтган манбанинг ичида айланаѐтган 
механизм ва деталлардаги дисбалансни йўқотиш, улардаги люфтни камайтириш, 
тебранишни ютувчи ва изоляцияловчи материалларни қўллаш йўли билан камайтириш каби 
комплекс тадбирлар киради. 
Тиббий-профилактик тадбирлар ўз ичига тебраниш даражасига қараб, унинг таъсир 
қилиш вақтини меъѐрлаш, меҳнат ва дам олиш тартибини тўғри тузиш, маълум вақт 
оралиғида кичик пауза ва кичик танаффусларни ташкил қилиш, касбни алмаштириб 
турилиши киради. 
Ундан ташқари бу тадбирлар қаторига, физиотерапевтик муолажалар (маҳаллий 
тебраниш таъсир қилинганда улар учун иссиқ ванналар ва ўз-ўзини массаж қилиш, 
витаминларни истеъмол қилиш, айниқса C ва Б гуруҳлар витаминлари), метеомилларни 
меъѐрда сақлаш, шахсий ҳимоя воситаларидан фойдаланиш, ишга қабул қилишдан олдин ва 
даврий тиббий кўриклардан ўтказиш. Тебраниш даражасини мунтазам назорат қилиб 
боришлар киради.