Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

Ишлаб чиқаришда ѐритилганликни гигиеник асослари 
Рационал ишлаб чиқаришда ѐритилганликни гигиеник асослари, уни саломатликка ва 
иш қобилятига таъсири. Ёритилганликни биологик таъсири. Асосий кўриш функциялари ва 
уларни ѐритилганликка боғлиқлиги, қоронғулиликка ва ѐруғликка мослашиш, кўриш 
органини чарчашга таъсири. Асосий ѐритилганлик тушунчалари ва ўлчам бирликлари. 
Ялтираш ва кўрлик. 
Ишлаб чиқаришда ѐритилганлик турлари. Табиий ва сунъий, умумий ва махаллий 
ѐритилганлик тушунчалари. Авария ҳолатидаги ѐритилганлик. Сунъий ѐритилганлик. 
Чўғланма ва газоразряд лампаларга бўлган гигиеник талаблар: қулайликлари ва 
камчиликлари. Арматура, унинг моҳияти, таснифи. Ёриткичлар турлари. Уларни гигиеник 
баҳолаш ва меъѐрлаш принциплари. Табиий ва биргаликда ѐритилганлик, ѐн томонлама, 
юкоридан ва комбинациялашган ѐритилганлик. Гигиеник меъѐрлаш Табиий ѐритилганлик 
тушмайдиган иш шароитларда қўлланиладиган чоралар (фонарсиз ва ойнасиз ишлаб 
чиқариш хоналари, шахтада ишловчилар). Ишлаб чиқариш биноларида инсоляция. Юқори
инсоляцияни олдини олиш усуллари. 
Аѐллар меҳнат гигиенаси 
Умумий ишчилар сонини ўртача ҳисобда 50% ни аѐллар ташкил этади. Ишлаб 
чиқаришда (ѐки айрим цехларда) меҳнат шароити ѐки унинг таркиби аѐллар организмига 
ноқулай таъсир кўрсатиши мумкин (гинекологик касалликларни келтириб чиқариши, 
репрадуктив фаолиятига таъсир этиш мумкин). Зарарли ва ҳавфли ишлаб чиқариш омил 
турлари, оғир жисмоний меҳнат, ўта зўриқиш, кўкрак қафас органлари ва қорин бўшлиғи 
бокса қон айланнишини бузувчи мажбурий иш ҳолати, тебраниш, ионлаштирувчи нурланиш, 
эмбриоген, тератоген ва гонадотоксик таъсирига эга кимевий моддалар таъсир этади Аѐллар 
организмига специфик таъсир этувчи касбий омиллар критерияси. Аѐллар меҳнатини 
мухофаза қилувчи қонуний хужжатлар СанПиН №0115-01) юкни ташиш ва кўчиришни 
рухсат этилган меъѐр миқдорни регламентацияси, дам олиш ва меҳнат килиш тартиби, тунги 
вақтларда аѐллар меҳнатини тақиқлаш, туғишдан аввалги ва туғишдан кейиинги таътил пул 
миқдорини ошириш, хомиладорлик даврида аѐлларни яхши меҳнат шароитли ишга ўтказиш, 
аѐллар гигиенаси хонасини жиҳозлаш, дастлабки ва даврий тиббий кўрикларни ўтказиш.