Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари

эҳтимолий ҳукм
ўз хусусияти билан 
объектив 
модалликдаги 
эҳтимол 
ҳукмдан 
фарқланади. 
Объектив 
модалликдаги проблематик ҳукм тажрибада текширилган бўлиб, воқеликка 
ўтиши, яъни объектив воқеликни акс эттириши муқаррардир.
Мантиқий модалликдаги эҳтимол ҳукмнинг хулосаси ҳали амалда 
текширилмаган бўлади, шунинг учун ҳам нарса, ҳодиса ва уларнинг белгиси 
орасидаги боғланиш тасдиқ ёки инкор эҳтимол шаклида ифодаланади. 
Масалан: 
Эҳтимол, Миржалол +осимов касаллиги туфайли мусобақада 
иштирок этмагандир.
Бундай ҳукмда юз берган ҳодисанинг натижаси ҳали 
аниқ эмас. Миржалол, эҳтимол, касаллиги натижасида ёки яна бундан бошқа 
сабаб билан футбол мусобақасида қатнашмаган бўлиши мумкин. Шунинг 
учун мантиқий модаллик шаклидаги эҳтимол ҳукм тасдиқ шаклида «
эҳтимол 
S-------P» дир,
инкор шаклида эса «
эҳтимол S-----P
эмас
» формулаларидан 
фойдаланади. 
Ишончли ҳукм 
тафаккур буюмлари учун маълум бир белгининг хос ёки 
хос эмаслигини аниқлайди. Бундай ҳукмлар «
S-----P дир
» ёки «
S ----P
эмас» 

---

34 
формулалари билан ифодаланади
. 
Масалан:
 
«Бадантарбия соғлиқ 
гаровидир», «Саломатлик-туман бойлик», «Адабиёт табиий фан эмас».
Биринчи ва иккинчи ҳукм «
S-----P дир
» формуласи билан, учинчи ва 
тўртинчи ҳукм «
S ----P эмас
» формуласи билан ифодаланади.
Мисоллар таҳлилидан келиб чиқиб, ҳукмларнинг модаллик бўйича 
бўлинишининг ўзига хос муаммолари ва уларнинг семантик таснифлари 
ҳақида қуйидаги хулосаларга келиш мумкин:
-
ҳукм тафаккурнинг асосий шакли бўлиб, у нарса ва ҳодисалар, 
уларнинг турли белгилари, хусусияти ва муносабатлари ҳақидаги тасдиқ ёки 
инкор шаклидир;
-
содда ҳукм модаллик бўйича иккига бўлинади: объектив 
модаллик ва мантиқий модаллик. Объектив модалликка воқеий, зарурий ва 
эҳтимолий ҳукмлар кирса, унда мантиқий модалликка проблематик ва 
ишончли ҳукм киради; 
-
проблематик ҳукм ўз хусусиятлари билан объектив модалликдаги 
эҳтимолий ҳукмдан фарқланади. Объектив модалликдаги проблематик ҳукм 
воқеликка ўтиши, яъни объектив воқеликни акс эттириши муқаррардир. 
Ҳаракат жараёнида проблематик ҳукм эҳтимолий ҳукмга ўтиши ҳам мумкин; 
-
ишончли ҳукм тафаккур буюмлари учун маълум хусусиятини – 
белгининг хос ёки хос эмаслигини аниқлайди; 
-
мураккаб ҳукм модаллик бўйича уч гуруҳга: бирлаштирувчи 
ҳукм, шартли ҳукм ва айирувчи ҳукмга бўлинади.