|
Методнинг мақсади: Мазкур метод ўқувчиларда янги ахборотлар
тизимини қабул қилиш ва билимларни ўзлаштирилишини шунингдек, бу
метод ўқувчилар учун хотира машқи вазифасини ўтайди. “Инсерт”
техникаси асосида матн, дарслик билан ишлаш, ўқиш орқали маълумотлар
сараланади.Методни амалга ошириш тартиби: ўқитувчи машғулотга
қадар мавзунинг асосий тушунчалари мазмуни ёритилган инпут-матнни
тарқатма ёки тақдимот кўринишида тайёрлайди;-янги мавзу моҳиятини
ёритувчи матн таълим олувчиларга тарқатилади ёки тақдимот
538
кўринишида намойиш этилади;-таълим олувчилар индивидуал тарзда
матн билан танишиб,ўз шахсий қарашларини махсус белгилар
орқалиифодалиди. Матн билан ишлашда талабалар қуйидаги махсус
белгилардан фойдаланиши. Замонавий технологиялардан бир усули-
Чархпалак технологияси.Технологиянинг мақсади: ўзлаштирилган
касбий
ахборотларни
мустаҳкамлаш,анализ-синтез
қилиш,
такрорлаш,баҳолаш
ва
мустақил-ижодий
ишлаш
кўникмаларини
шакллантиришга,мавзуга мос равишдауй вазифаларини такрорлашда,
баҳолашда ва назоратда фойдаланиш мумкин.Технологияни амалга
ошириш тартиби:Иштирокчилар тўрт кишидан иборат кичик гуруҳларга
бўлинади ва уларга аниқ мавзу бўйича тайёрланган тарқатма материаллар
тарқатилади;Берилган ҳаракат ҳусусиятлари ичидан ўзлари тўғри деб
топган ҳаракатни кўрсатилган катаклар ичига махсус белгилар (+, -, Х, Y)
билан белгилаш тушунтирилади;Хар бир гуруҳ аъзоси индивидуал тарзда
кўрсатилган катакга ўз жавобни белгилайди ва ўқитувчи навбатдаги
босқичда гуруҳларни жавоб варақасини соат стрелкаси тартибида
алмаштиради; бу ҳаракат то ҳар бир гуруҳнинг дастлабки иши ўзига
қайтиб келгунига қадар такрорланади. Тарқатма материаллар ўз эгаларига
етиб келганидан сўнг ўқитувчи тўғри жавобларни ўқиб эшиттиради.
Иштирокчилар тўғри жавобларни дастлабки белгилари бўйича текшириб,
ҳар бир тўғри жавобни «1» балл билан баҳолайдилар. Машғулот якунида
ўқитувчи баҳолаш мезонини ўқиб эшиттиради ва ҳар бир иштирокчи
йиғган тўғри жавоблари бўйича ўз-ўзини баҳолайди. (Масалан, ҳаракатлар
14 та бўлса, бунда: 14-16 тўғри жавоб учун «аъло», 11-13 та тўғри жавоб
учун «яхши», 8-10 та тўғри жавоб учун «қониқарли» баҳо берилади).
Тренер-ўқитувчи баҳоларга аниқлик киритади ва машғулотнинг зарурий
жиҳатларини умумлаштириб, хулосалайди.
Педагогик технология таърифларида асосий тушунчалар, «тизимли
метод» эканлиги, қолган барча сўзлар педагогик технологиянинг тизим
сифатидаги таркибий қисмларини ифодалайди. Айнан тизимли ёндашув
педагогик технологияни ўқитишдаги бошқа ёндашувлардан фарқловчи
бош белги ҳисобланади. Анъанавий ўқитиш методикасида бундай тизимли
ёндашувга ҳар доим ҳамриоя қилинавермайди. Таълим мақсадлари, унинг
мазмуни, ўқитиш ва таълимбериш методлари назорат ва натижаларни
баҳолашни ўзаро алоқада ва бир–бирибилан боғлиқликда лойиҳалаш–
кўпинча анъанавий таълим жараёнида етишмайдиган ҳолдир. Масалан, кўп
ҳолларда таълим, асосан, ахборотни эслаб қолишга йўналтирилган, таълим
олувчининг бўлажак фаолияти эса муайянишларни бажариш ёки
ташкилий, бошқарув ва касбий қарорларни қабул қилиш билан боғлиқ
бўлади. Демак, таълим ажараёнида белгиланган мақсадлар, мазмун,
методлар, воситалар ва шакл каби методик тизим элементлари орасида
узвийликкариоя
қилинмайди.
Натижа
таълимда
узлуксизлик
539
таъминланмаслигига олиб келади. Педагогик технологияларда буларга
албатта риоя қилиниши назарда тутилади.
«Янги педагогик технологиялар» - психологик ва педагогик билимлар
тармоғида мустақил фан сифатида шаклланиши ва бу фаннинг ўрни,
моҳияти, фаннинг таркиби, мақсади ҳамда вазифалари Республикамиздаги
«Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» қонуни асосида юқори малакали
олий маълумотли кадрларни тайёрлашга мувофиқ белгиланган. Юқоридаги
таҳлилларимиздан шундай хулоса қилиш мумкинки, касбий тафаккур кўп
жиҳатдан таълимнинг тараққиёт даражасига асосланади. Бу ўз навбатида,
таълимнинг самарали ташкил этилишига боғлиқдир.
Юқорида кўриб чиқилган замонавий давр мафкурасига асосланган
методологик таълимда талабаларнинг ижодий излануванлик фаолияти
эътиборга олинмоқда. Таълим олувчи фақат ўқитувчининг буйруғини
бажарувчи бўлиб эмас, балки билим бериш объекти ва субъекти сифатида
қаралмоқда. Натижада уларда эркин, мустақил ва ижодий фикрлашга йўл
очилмоқда.
Жамиятимиз аъзоларининг интеллектуал салоҳиятини ўстириш
таълимни замонавий технологиялар асосида ташкил этишга асосланади.
Таълимнизамонавийтехнологияларасосидаташкилэтишнингнегизидатаъли
мтехнологияси, тарбиятехнологиясиҳамдаахбороттехнологияларитуради.
Таълимгабундайёндашувўзнавбатидатаълимсамарадорлигигаэришишгаров
идир.
Таълимжараёнинитехнологикёндашувасосидаташкилэтишгаасосланма
са,
ортдақолибкетса,
таълимсамарадорлигигаэришиббулмайди.
Кўтарилаётганмуаммонингўтамуҳимлигивадолзарблигитуфайликейингийи
ллардаушбумасалагаэътиборкучайиббораётганлигиникўришмумкин.
Таълим самарадорлигига эришиш мажмуини педагогика фани
тадқиқотларининг мустақил йўналиши сифатида қараб чиқиш лозим.
Бундай вазифа, бир томондан, моҳияти ва эътибори жиҳатидан фанлараро
алоқадорлик таҳлилида айнан педагогик жараёнларни ажратиш имконини
яратади.
Давр талабларига мувофик равишдаги педагогик технологияларни
амалда қўллаш қонунини асослаб, яъни таълим самарадорлиги мезони
эканлигини ўрганиб, ўз навбатида, замонавий педагогик технологиялар
давр ўтиши билан такомиллаштирилиши лозимлигини ҳам назарий, ҳам
амалий жиҳатдан асослаб берилади, яъни биз ҳозирги даврда таълим
жараёнида қўллаётган энг самарали технологияларни инкор этувчи,
таълимни ташкил этишда ўз самарасини берувчи муайян фикр шаклланар
экан.
Шунингдек, олиб борилган изланишлар натижаларига таянган ҳолда,
шуни айтиш лозимки, таълим самарадорлигига эришиш қонунияти
ижтимоий
тараққиётга
асосланар
экан.
Таълимни
замонавий
технологиялар асосида ташкил этиш жамият аъзоларининг эҳтиёж ва
540
талабларини қондириш ёки қондира олмаслигига ҳам боғлиқ. Бироқ, ҳар
қандай шахс асосий эҳтиёжларининг қондирилишига билиш жараёни
орқали эришиши аниқланди. Демак, таълимга замонавий ёндашув,
таълимни замонавий технологиялар асосида ташкил этиш илмий педагогик
муаммогина эмас, ҳозирги давр талабидир. Таълим жараёнини технологик
ёндашув асосида ташкил этишнинг педагогик моҳиятини қуйидагилар
очиб беради:
-Олий ва ўрта махсус таълим муассасалари таълим жараёнини давр
талабларига мувофиқ равишдаги янгича ёндашувлар асосида ташкил этиш;
-Олий ва ўрта махсус таълим муассасалари таълим жараёнини
технологик ёндашув асосида ташкил этишнинг дидактик шарт-
шароитларини ишлаб чиқиш ва асослаш;
-Олий
ва
ўрта
махсус
таълим
муассасаларида
таълим
самарадорлигини ошириш омиллари, шакл, усул, метод ва воситаларини
таълим жараёнига тадбиқ этиш;
-Олий
ва
ўрта
махсус
таълим
муассасаларида
таълим
самарадорлигини оширишга йўналтирилган илмий-методик тавсиялар
ишлаб чиқиш ва уларни ушбу таьлим муассасалари таълим жараёнига
тадбиқ этиш;
-Олий ва ўрта махсус таълим муассасалари таълим жараёнини
технологик ёндашув асосида ташкил этиш жараёнида фанлараро
алоқадорликнинг таъминланишига эришиш.
Do'stlaringiz bilan baham: |
