Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

1.14.Реал инвестицияларни амалга ошириш.
Хакиқий инвестициялар деганда хакиқий активларга қўйилган 
маблағ тушунилиб- моддий ва номоддий кўринишда бўлади(айрим 
холларда номоддий активларга қўйилган маблағ илмий техник 
ривожланишга асосланган бўлса ухолда бу инновацион инвестиция 
хам дейилади). Хакиқий инвестициялар капитал қўйилма шаклида 
амалга ошади. 
Хакиқий лойихаларга қўйилган инвестициялар-вақтлар бўйича 
узоқ муддатли жараёнлиги билан характерланади. Шу сабабли
бахолаш жараёнида қуйидагиларга эътибор бериш керак: 
-лойиханинг рисклилигига-харажатларни коплаш муддати қанча 
узоқ бўлса унинг инвестицион рисклилиги шунча юқори бўлади: 
-пулнинг вақтинчалик қиймати вақт утиши билан инфлция 
натижасида унинг кадри-қийматини йукотиши: 
-лойиханинг жозибадорлиги бошқа вариантларга нисбатан
қўйилган капитални даромадлилик даражасини компания акцияси 
кўрс қийматини рисклилик даражаси камрок бўлган шароитда 
имконият даражада ошириш, инвестор учун бу мақсадни аниқлаш 
имкониятини мавжудлиги. 

---

107 
Х А К И К И Й
И Н В Е С Т И Ц И Я 
М О Д Д И Й 
Н О М О Д Д И Й 
хакиқий 
тадбиркорликга 
интеллектаал бойликларга 
кучмас мулк ва ерга
инновацион программаларга 
инновацияга 
лицензия,патент, 
савдо 
маркасига 
хусусийлаштирилган объектларга 
янги нау хауларга 
инсон капиталига 
ихтироларга 
санъат асарлари ва антиквариятга 
ва бошқаларга 
 
1. 15.Моддий ва номоддий активларга қўйиладиган 
инвестициялар. 
Кўпинча инвестиция ва капитал қўйилмани ўхшаш томонларини 
бир хил деб хисобланади ёки инвестициялаш жараёни –келгусида 
миллий махсулотни оширувчи пул кўринишдаги йиғилган капитални 
хақиқийқўйилмасидир. 
Капитал қўйилма-бу асосий капиталга қилинадиган харажатлар, 
жумладан -янги кўрилиш харажатлари, ишлаб чиқаришни 
кенгайтииш, қайта жихозлаш, техник қайта кўроллантириш, жихоз 
сотиб олиш, кўрол, ярог сотиб олиш, лойихавий махсулот харажати, 

---

108 
ва бошқа капитал характерга эга харажатлар киради ёки инвестиция 
— бу такрор ишлаб чиқариш учун асосий фондлар (бино, жихоз, 
транспорт воситалари )ни сотиб олишга маблағқўйишдир. 
Инвестиция сўзини бундай лугати социализмдан қолган тушунча 
хисобланади. Бироқ инвестиция номоддий активларга хам қўйиш 
маъносини билдиради (патентлар сотиб олиш, лицензия, «ноу- хау»), 
хамда 
айланма 
активларга, 
молиявий 
инструментлар(акция, 
облигация ва бошқалар)га маблағқўйишни билдиради. Шундай қилиб 
капитал қўйилма камрок маъного эга бўлиб бу инвестицияни амалга 
оширишни бир формаси сифатида кўриб чиқиш мумкин.
Бундай вақтда капитал қўйилма- бу ишлаб чиқариш ва ноишлаб 
чиқариш воситаларини ташкил этиш Билан боғлиқ харажатлар, а 
охири соф фойда олиб келмаслиги билан изохланади шунинг учун 
инвестицияни тўғри категория сифатида тушуниш маъного тўлик эга 
бўлмайди. 
Инвестиция тушунчаси куп холларда – бу пул маблағларини 
қўйиш деб хисобланади.Бундай тушунча хамма вақт хам тўгри 
бўлавермайди. Капитални инвестициялаш факат пул кўринишда 
амалга оширилиши мумкин хамда бошқа кўринишда-харакатдаги ва 
кучмас мулкка, турли хил молиявий инструмент(қимматли 
қоғоз)ларга, номоддий активларга ва бошқаларга хам қўйилиши
мумкин. 
Хамма вақтлар хам инвестиция тушунчасига бундай изох бериш 
мумкин эмас: инвестиция —бу маблағни узоқ муддатга қўйиш. 
Албатта инвестицияни узоқ муддатли характерга эга алохида 
формалари маждуд. Бу асосан капитал қўйилмадир. Бирок қисқа 

---

109 
муддатли инвестиция кенгрок-купрк жорий этилган. Бунинг асосий 
қисми акцияга, жамғарма сертификатига ва бошқаларга қўйиладиган 
молиявий 
қўйилмадир. 
Шунинг 
учун 
бундай 
тушунчалар 
инвестицион жараённи тахлил этишда ноаник белгилар-тушунчаларга 
олиб боради.