Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия инстути “спорт менежменти ва иқтисодиёт”

7-чизма. Мувозанатли нарх.
Талаб ва таклифнинг ўзгариши спирал бўйича ҳар бир ҳаракатда уларнинг манфаати мувозанатли нуқтага эришилгунча бир-бирига яқинлашиб боради ва мувозанатли нуқта улар талаб ва таклифи тенглигини кўрсатади.
Графикда 1 ва 2 нуқталар ўртасидаги фарқ товарлар ортиқча ишлаб чиқарилишини кўрсатади ва тўйинган бозори характерлайди. Аксинча, 3 ва 4 нуқталар ўртасидаги фарқда товар камёблиги (дефитцит) вужудга келади ва ҳамда бу камёбли товар бозорини характерлайди.
Мувозанатли нархни тушуниб олиш учун вақт омили катта аҳамиятга эга бўлади. Шу сабабли бозордаги бир зумлик, қисқа даврли ва узоқ даврли мувозанатлик ҳолатни фарқалш зарур.
Бир зумлик мувозанат учун тақдим қилинадиган товарларнинг ўзгармас ёки доимий миқдори хос. Бу ишлаб чиқаришнинг бозор вазиятига тез, бирданига мослаша олмаслиги билан бођлиқ.
Қисқа даврли мувозанатликни, ишлаб чиқариш ва таклифни вақтинчалик амал қилувчи омиллардан фойдаланиш асосида кўпайтириш имкониятини тақазо қилади.
Бундай вақтинчалик омилларга иш вақтидан ташқари, дам олиш ва байрам кунлари ишлаш, иш сменасини кўпайтиришлар киради.
Узоқ даврли мувозанатлик ўзгариши узоқ муддатли даврдаги омиллардан фойдаланишни тақозо қилади. Бунда ишлаб чиқаришни қайта қуроллантириш, янгилаш ва қўшимча қувватларни вужудга келтириш билан бођлиқ инвестициялар ҳақида гап боради. Бу даврда янги корхоналарни қуриш ҳамда мазкур бозорда янги корхоналарнинг пайдо бўлиши ҳам мумкин бўлади.


7 – МАВЗУ: РАҚОБАТ ВА МОНОПОЛИЯ.
РЕЖА:
1. Рақобатнинг моҳияти, шакллари ва усуллари
2. Нархнинг мазмуни ва унинг вазифалари
3. Нарх турлари ва уларнинг мазмуни
4.Ўзбекистонда рақобатчилик муҳитининг вужудга келиши ва антимонопол қонунчилик. Нарх сиёсати.
1. Рақобатнинг моҳияти, шакллари ва усуллари.
Рақобат бозор иқтисодиётининг ва умуман товар хўжалигининг энг муҳим белгиси, ривожлантириш усули ҳисобланади..
Рақобатнинг иқтисодий мазмунини тушуниб олиш унга турли томондан ёндошишини талаб қилади. Мустақил товар ишлаб чиқарувчилар (корхоналар) ўртасидаги рақобат товарларни қулай шароитда ишлаб чиқариш ва яхши фойда келтирадиган нархда сотиш, умуман иқтисодиётда ўз мавқеини мустаҳкамлаш учун курашдан иборат. Бунда улар керакли ишлаб чиқариш воситалари, хом ашё ва материаллар сотиб олиш, ишчи кучини ёллаш учун ҳам курашади. Ишлаб чиқарувчилар ўртасидаги рақобат охир-оқибатда истеъмолчилар учун курашдир.