Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

 
И.А.Мирзабеков
,
 
Андижон давлат университет ўқитувчиси 
 
Аннотация. Инсон саломатлиги ҳар бир шахснинг турмуш тарзига 
боғлиқ бўлиб, унинг тўғри ташкил этилиши саломатлик гаровидир. Соғлом 
турмуш тарзини шакллантиришда оиланинг ўрни муҳим бўлиб, оиладаги 
ижтимоий, иқтисодий, маьнавий турмушнинг тўғри ташкил этилиши 
саломатлик калити ҳисобланади. 
Калит сўзлар: саломатлик, соғлом турмуш тарзи, рекродуктив, 
генофонд, соғлом муҳит, ижтимоий муҳит, оила, индивидуал ҳаёт. 
Юртимизда барча соҳаларнинг шиддат билан ривожланаётганлиги фан 
ва техниканинг илгарилаб бораётганлигидан далолатдир.
Барчамизга маълумки, ҳамма ишлаб чиқариш манфаатлари инсон 
манфаатлари учун хизмат қилади. Инсон саломатлиги ҳаммасидан устун 
бўлиб, саломатлик оила негизида шаклланиши барчамизга аёндир.
Ўзбекистон тараққиёт йўлида ривожланар экан, мамлакатимизда 
ижтимоий
-
иқтисодий ва маданий
-
маърифий жабҳаларда туб ислоҳотларни 
амалга ошириш жараёнида инсон саломатлигига, айниқса, болалар 
соғлигига ҳам катта эътибор берила бошланди. Соғлом оилада баркамол 
авлод вояга етади. Мамлакатимизда оилаларни ҳар томонлама қўллаб
-
қувватлаш, айниқса, ёш оилалар учун қулай турмуш шароитларини яратиш 
борасида амалга оширилаётган кенг кўламли ишлар ана шу эзгу мақсадга 
хизмат қилмоқда. Оилаларнинг ижтимоий демократик ҳолатини мунтазам 
ўрганиш ва ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаш соғлом авлод камолотини 
таъминлашда муҳим ахамиятга эга. Лойиҳаларда юртимиздаги 
оилаларнинг ҳолати, ёш оилаларни қўллаб
-
қувватлаш борасида амалга 
оширилаётган ишлар, оилаларда тиббий маданиятни ошириш, репродуктив 
саломатликни мустаҳкамлаш, бирламчи тиббий
-
профилактика қамровини 
кенгайтириш, исталмаган ҳомиладорликнинг олдини олишда замонавий 
тиббиёт ютуқларидан самарали фойдаланиш масалаларига бағишланган 
маърузалар тузилган. Репродуктив саломатлик масаласи оилада туғилажак 
болалар сонини чеклашга эмас, балки
у ўз ичига кенгроқ масалаларни 
қамраб олади. Бунда асосий эътибор, оилалар фаровонлигини таъминлаш, 
уларда ижобий психологик иқлимнинг ҳукм суриши, оналар ва болалар 
саломатлигини сақлаш, оилаларнинг тор маънода мустаҳкамлигини 
208 

---

таъминлаш кабилар назарда тутилади. Маълумки, онанинг фарзанд кўриш 
ёши, фарзандларининг сони, болаларнинг туғилиш муддати ҳамда аёл ва 
бола саломатлиги ўртасида маълум бир боғлиқлик мавжуд. Эрта фарзанд 
кўриш ёш она саломатлигига ҳам, ундан туғилажак бола саломатлигига 
ҳам маълум даражада хавф туғдириши мумкин. Кўзланган соғлом ҳаётга 
эришиш учун, аввало, барчага репродуктив саломатлик тушунарли, соғлом 
турмуш тарзи ва унинг асасий тамойиллари ҳақида маълумотлар тарғиб 
қилиниши зарурдир. Соғлом турмуш тарзи саломатликка ҳам бир хилда 
дахлдор муносабатлар системасини, чунончи, “инсон 
- 
ижтимоий муҳит”, 
“инсон 
- 
табиий муҳит” сингари системаларни ривожлантириш йўли билан 
ҳам таъминланади. Бу системалар ўзаро боғланган ягона системалар бўлса
-
да, бир
-
биридан фарқ ҳам қилади 
[1,4]. 
Индивидуал 
ҳаёт 
фаолият 
даражасида 
соғлом 
турмуш 
ривожланишининг ҳар хил тамойиллари ўртасида махсус боғланиш 
шаклини ҳам кўзда тутадики, бунда жисмоний, маънавий ва ахлоқий 
фазилатлар ўзаро пайваста уйғунлашган бўлиши керак.
Оилада, жамиятда репродуктив саломатлик, соғлом турмуш тарзини 
тарғибот
-
ташвиқот қилиш бир қатор қонуниятларга асосланади. Инсон 
саломатлиги ўз
-
ўзидан шакллана қолмайди. Саломатликни, шу жумладан, 
репродуктив саломатликни шакллантириш учун илмий асосланган 
маълумотлар мавжуд бўлиб, улар бир
қатор жараёнлардир:
-
саломатликка эришиш, миллатнинг соғлом генафондини яратиш ва 
репродуктив саломатликни шакллантириш;
-
саломатликни шакллантириш, аҳоли ўртасида соғлом ҳаёт тарзини 
шакллантириш;
-
саломатликни тўғри тушуниш, яъни ундан тўғри асосланган 
тартибда фойдаланиш, ишлаб чиқаришда гигиеник шароитларни яратиш;
-
саломатлик қисман йўқотилган ҳолатларда, уни тиклаш, яъни 
соғломлаштириш тадбирларини амалга ошириш кабилар киради [2,3].