Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

Использованная литературы:
 
1. Воюцкий С.С. О причинах агрегативной устойчивости эмульсий. 
// 
Успехи химии. 
- 
Москва, 1961 г., с.1237
-1257.
2. Муравьев И.А. Технология лекарств.// Медицина. 
- 
Москва, 1980 
г.,с.704.
3. Пономарев В.Д. Экстрагирование лекарственного сырья.//Медицина. 
- 
Москва, 1976 г.,с.202.
BO‘Z TUPROQLAR UNUMDORLIGINI SAQLASHDA G‘O‘ZANI 
QO‘SHQATORLAB EKISHNING AHAMIYATI 
 
Eshmurodova Mavluda Qodiraliyevna, 
SamVMI assistenti 
Annotatsiya. G‘o‘za parvarishida resurstejamkor maqbul qator oraliqlarini 
ishlab chiqish, g‘o‘za ildiz tizimining zararlanishi orqali unga tuproqdan 
o‘tuvchi bakterial va zamburug‘li kasalliklar yuqishining oldini olishga imkon 
beruvchi qator oralig‘ini, tup son qalinligi va g‘o‘zani oziqlantirishni maqbul 
me’yorlari ustida ish olib borilgan. 
Kalit so‘zlar: bo‘z tuproq, resurstejamkor texnologiya, qo‘shqator, 
bakteriyal, koeffitsient, zamburug‘. 
Respublikamizning tabiiy ob-havo sharoitida qishloq xo‘jalik ekinlaridan 
ertangi yuqori sifatli hosil olishda yangi innovatsion texnologiyalarni qo‘llash 
hozirgi kunning dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi. Paxta yetishtirishda kam 
mehnat va harajat sarflab mo‘l hosil yetishtirish muhim ahamiyatga ega. Ekilgan 
g‘o‘za navlarining chigitlarini erta unib chiqishini va nihollarning ildiz chirish, 
gommoz va vilt kasalliklariga chalinmasliklarini ta’minlovchi agrotexnik 
tadbirlarni ishlab chiqish hozirgi kunning dolzarb muammosidir. 
Prezidentimizning qishloq xo‘jalik xodimlari kunida so‘zlagan nutqlarida aytib 
o‘tganlaridek, “paxta yetishtirishda qo‘shqatorlab ekishni joriy etish” ekin 
maydonlaridan unumli foydalanishning asosiy chora tadbirlaridan biridir. 
222 

---

Paxta etishtirishda tuproqning mexanik tarkibini aniqlagan holda g‘o‘za 
qator oralariga ishlov berish orqali tuproqning agrofizikaviy, agrokimyoviy va 
suv fizikaviy xossalarining o‘zgarishi olimlarimiz tomonidan o‘rganilgan. 
G‘o‘za parvarishida resurstejamkor maqbul qator oraliqlarini ishlab chiqish, 
tuproqning yuqorida ko‘rsatilgan ko‘rsatkichlariga salbiy ta’siri mumkin qadar 
kam bo‘lgan, g‘o‘za ildiz tizimining zararlanishi orqali unga tuproqdan o‘tuvchi 
bakterial va zamburug‘li kasalliklar yuqishining oldini olishga ixtisoslashgan 
texnika va traktorlardan foydalanish imkonini beruvchi qator oralig‘i, tup son 
qalinligi va g‘o‘zani oziqlantirishning maqbul me’yorini ishlab chiqish va uni 
ilmiy asoslab berish hozirgi kunning talabidir. 
G‘o‘za navlarining hammasi ham mintaqaning ekologik sharoitlariga mos 
kelavermasligi bu navlarning shu mintaqaga mos agrotexnik tadbirlarini ishlab 
chiqishni talab qiladi. Paxtachiligimizda A.Qashqarov, Q.Mirzajonov, 
R.Husanov, R.Nazarov, R.Oripov olib borgan ilmiy-tadqiqot ishlarida g‘o‘zani
70x45sm va 60x45 sm qator oralarida yetishtirish hamda 45x45 sm oraliqda 
kvadrat uyalab ekish kabi usullar orqali iqlimlashtirilgan g‘o‘za navlarini turli 
tuproq-iqlim sharoitlaridagi samaradorligini aniqlashgan. 
Samarqand viloyatining tipik bo‘z tuproqlari sharoitida qo‘sh qatorlab 
ekishni kam o‘rganilganligi e’tiborga olib, resurs tejovchi agrotexnologiyalarni 
e’tiborga olgan holda ya’ni 90 x 15 x 75 sxemada ekishni o‘tkazib, gektariga 
150-160; 170-180; 190-200; 210-220 ming tup son miqdorini yaratish 
maqsadida Samarqand viloyati Pastdarg‘om tumanining Usto Temir ATM ga 
qarashli xo‘jaligi dalalarida tajriba o‘tkazdik. Dala tajribalari tipik bo‘z 
tuproqlarida olib borildi. Tajribada g‘o‘zaning davlat reestriga kiritilgan Omad 
va Jarqo‘rg‘on navlari o‘rganildi. Barcha agrotexnologik jarayonlar xo‘jalikda 
qabul qilingan reja asosida bajarib borildi.
Har bir variantining uzunligi 50m, eni 7,2m jami – 360m
2
. Tajriba 2- 
qaytariqli, bir yarusda joylashtirganimizda hammasi bo‘lib 1440 m
2
maydonni 
egalladi.