Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги

Kalit 
so’zlar: 
V 
analitik 
guruh 
kationlari, 
interfaol 
ta’lim
 
texnologiya,”Bumerang” va “Keys-stadi”.
Аннотации: 
В 
статье 
рассматривается 
использование 
интерактивных обучающих технологий при обучении аналитическим 
групповым катионам, возможности повышения качества уроков с помощь 
интерактивных методов “бумеранга” и “ключевых этапов “обучения. 
Ключевые слова: 
Аналические групповые катионы V, интерактивные 
технологии обучения, “Бумеранг” и “Ключевой етап”. 
Annotations: 
The article discusses the use of interactive learning 
technologies in the teaching of analytical group cations, the possibility of 
improving the quality of lessons usi interactive methods “boomerang” and “key –
stage” methods. 
Key words: 
Analetical group cations, interactive learning technology, 
“boomerang” and “Key- stage”. 

---

82 
Muhtaram Prezidentimiz Sh. M. Mirziyoyev tomonidan ta’sis etilgan besh 
yilik reja ya’ni “Xarakatlar strategiyasi”ning IV- bandida ta’lim sohasini yanada 
rivojlantirish, yangicha metodik uslublarni amaliyotga tadbiq etish, darslarni 
innovatsion texnologiyalar asosida tashkil etish kabi masalalar e’tibordan chetda 
qolmagan. Ta’lim muassasalarida darslarni qiziqarli tashkil etish o’qituvchidan 
yuksak pedagodik salohiyat va innovatsion pedogagik texnologiyalarni talab 
qiladi. Bugungi kunda analitik kimyo fanini o’qitishning zamonaviy shakllarini 
tashkil etishning ahamiyati katta. Masalan, ta’lim jarayonida keng qo’llanilayotgan 
“Muammoli vaziyat”, “Insert”, “Yo’naltiruvchi matn”, “Aqliy hujum”, “Ajurli 
arra”, “Klaster”, ”Zig zag”,“Bumerang”, “Blits-so’rov”, ”Modellashtirish”, 
”Zinama-zina”, FSMU va “Keys- stadi” interfaol texnologiyalaridan foydalangan 
holda dars o’tish maqsadga muvofiqdir. Interfaol metodlar deganda ta’lim 
oluvchilarni faollashtiruvchi va mustaqil fikrlashga undovchi, ta’lim jarayonining 
markazida ta’lim oluvchi bo’lgan metodlar tushuniladi. Analitik guruh kationlarini 
o’rganishda interfaol texnologiyalardan foydalanib dars o’tish mazvuni yaxshi 
o’rganishga, talabani mustaqil fikrlashga, ijodiy fikrni rivojlantirishga, tanqid va 
tahlil qilish, muammoni yechish usulini ishlashga olib keladi. 
“Bumerang” texnologiyasining asosiy tushunchalari quyidagilar: Ochiq 
savollar- bu savollar muomala, so’zlashuvni davom ettirishga imkon beradi. 
Ularga qisqa, bir xil javob berish mumkin emas. Yopiq savollar- bu savollar 
oldindan ha yoki yo’q tipidagi to’g’ri, ochiq, javoblarni berishni ko’zda tutadi. 
Ko’ndalang so’roq – bir –biriga guruhlab beriluvchi qisqa savollar qatori bo’lib, bu 
o’ziga xos axborotlar izlash hamda dalillarni, opponentlarni pozitsiyasini aniqlash 
va muayyan qarorlar qabul qilish uchun ajoyib imkoniyat yaratadi.
Keys-stadi (case- aniq vaziyat, study- o’qitish)- bunda chinakam vaziyatga 
asoslangan, talaba yuzma-yuz kelgan, topshirilgan vaziyatdan ilojini topib chiqib 
ketishi yoki to’g’ri qaror qabul qilishi lozim. Muammoning hal bo’lishidan avval 
qidiruv, tahlil, qo’shimcha ma’lumotdan foydalanib farazlarni ilgari surish, nazariy 
bilimlardan foydalanish va amaliyotga tadbiq qilish kabi faoliyatlar bajariladi. 
Keys-stadi o’z belgilari bilan quyidagilarni mo’ljallaydi: 
Vaziyatda qatnashuvchilar (talaba); 
Holat shartlari bilan tanishtiruvchi rahbar (o’qituvchi) 
Masalan, V analitik guruh kationlarini o’rganishda bumerang metodidan 
foydalanamiz. Bu usulda talabalarga ochiq va yopiq holdagi savollar beriladi. 
Bularga tez va qisqa javob berish talab etiladi. Savollar quyidagicha bo’lishi 
mumkin. 
1. Analitik guruh kationlari nechta? 
2. V analitik guruhga qaysilar kiradi? 

---

83 
3. Ularning guruh reagentlari qaysilar? 
4. Ularning xususiy reaksiyali qaysilar? 
5. Fe
3+
, Mn
2+
, Mg
2+
, Bi
3+
qanday aniqlanadi?
Savollarga talabalar tomonidan tez va qisqa javob berish orqali topiladi. 
Labaratoriya darsi jarayonida ham har bir talabaga aralashma analizi eritmasi 
tayyorlab beriladi va ular tarkibida qanday moddalar bor ekanligi topiladi.Bu 
metod orqali talabalarda darsga qiziqish uyg’onadi va talabalar o’rtasida raqobat 
vujudga kelib bu ularni yanada yaxshi o’qishga undaydi 
Keyslar bilan ishlashda talabalarda taxliliy, amaliy, ijodiy va ijtimoiy 
ko’nikmalarning shakllangan bo’lishi muhim sanaladi. Masalan, talabalarga 
quyidagi keysni xal qilish masalasi qo’yiladi. Keys bayoni: V analitik guruh 
kationlarini topish qo’yiladi. Bunda talabalar Fe
2+
, Fe
3+
, Mg
2+
, Mn
2+
, Bi
3+
, Sb
3+
, 
Sb
5+
larni topish masalasi qo’yilishi bilan talabalar topishga kirishadi. Guruhda
talabalar 7 ta kationni topishni bo’lishib olishadi va topishga kirishadi. 
Xulosa o’rnida shuni aytish joizki, analitik kimyo darslarda analitik guruh 
kationlarini aniqlashda interfaol texnologiyalardan foydalanish talabalarda fanga 
bo’lgan qiziqishlari yanada orttirish va dars zamon talabi darjasiga javob bera 
olishi uchun imkoniyat yaratadi. Bu metodlar analitik guruhlarni yanada yaxshi 
o’rganishga, talabalarda qiziqishishini orttirib, ularning ta’lim jarayonida faolligini 
oshirishga, bilim va ko’nikmalarini yanada boyitishga undovchi omil hisoblanadi.