Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

 
INDUSTRY STRUCTURE, INTER-BRANCH COMPLEXES OF THE LIGHT INDUSTRY OF 
THE REPUBLIC 
Abstract: Light industry is considered as one of the main branches of the economy of the republic. 
The branches of light industry, connected with cotton growing and cattle breeding, were formed in the 
industry. Despite the obvious positive changes in the sectorial territorial structure in the years of 
independence, regional imperfection still persists.
Keywords: light industry, industry, inter-branch complexes, cotton industry, textile industry, leather 
industry and leather haberdashery, shoe industry 
Ўзбекистон енгил саноати республиканинг илк қайта ишлаш тармоқларидан 
саналади. Соҳадаги дастлабки корхоналар пахта тозалаш саноатига тегишли бўлиб XIX 
асрнинг сўнгги чорагида ташкил этилган. Тармоқнинг кейинги ривожланиш даври собиқ 
Иттифоқ даврига тўғри келади. Ушбу даврда енгил саноатда хом ашёга чуқур қайта ишлов 
берувчи тармоқлари – тўқимачилик, кўн-пойабзал, чарм-галантерея вужудга келган бўлса-
да соҳада хом ашё ва ярим маҳсулотлар ишлаб чиқариш устунлиги сақланиб қолган. 

---

356 
Республика 
иқтисодиётида 
енгил 
саноати, 
мамлакат 
қишлоқ 
хўжалиги 
ихтисослашувидан келиб чиқиб, доимо асосий ўрин тутган. Аммо, республикада, бозор 
муносабатлари шароитида, соҳанинг саноатдаги улуши аста-секин камайиб келмоқда ва 
ҳозирда у 13-14 фоизни ташкил этади (1-расм).
Расм ЎзР статистика қўмитаси маълумотлари асосида тайёрланган. 
Енгил саноатнинг бозор муносабатларига ўтиш дарида умумий саноат ишлаб 
чиқаришидаги улушининг пасайиб боришининг бир нечта объектив сабаблари бор: 

бозор муносабатларига ўтишнинг дастлабки йилларидан ғалла мустақиллиги ҳамда 
пахта якка ҳокимлигига барҳам бериш сиёсати юргизилиши оқибатида пахта 
майдонлари қисқартирила борилди; 

“темир парда” нинг кўтарилиши оқибатида ички бозорда ташқи рақобат кучайди, 
тайёр енгил саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш қисқариб кетди; 

республикада саноат ишлаб чиқаришининг янги-янги тармоқларига асос солиниши, 
оғир саноатнинг эски қувватларнинг қайта тикланиши ва ривожланиши боис енгил 
саноат улуши янада камайди. 
Пахта тозалаш саноати енгил саноатининг етакчи соҳаси саналади. Саноат тармоқи 
ҳиссасига енгил саноатининг 1/2 қисми тўғри келади. Аммо юқоридаги таъкидланган 
омиллар таъсирида республикада пахта тайёрлаш ҳажми турғун қисқариб келмоқда. 
Ҳозирги кунда бозор эврилишларига қараб 3-3,2 млн. тонна пахта етиштирилмоқда (1-
жадвал). Табиийки бу пахта тозалаш саноатида ишлаб чиқариш қувватларини туриб 
қолишига ва ресурс (фонд, ишчи кучи ва хоказо)лардан самарали фойдаланишга интилиш 
боис қатор корхоналарнинг бекилишига олиб келди (2-расм).