Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

 
 
 
 
 

---

225 
1-rasm. 2000-2016 yillarda O’zbekistonda yalpi sanoat ishlab chiqarishi va kimyo sanoati 
o’sish sur’atlarining qiyosiy tahlili 
Ayni paytda yuqoridagi diagrammadan ko’rinadiki, tahlilga tortilgan yillar davomida 
kimyo sanoatining yillik o’sish sur’ati yalpi sanoat o’sish sur’atiga nisbatan aksariyat yillarda 
yuqori ko’rsatkichga erishgan. Jumladan, 2000-2016 yillar bo’yicha agar yalpi sanoat ishlab 
chiqarishining o’rtacha yillik o’sish sur’ati 108,6 foizni tashkil etgan bo’lsa, bu ko’rsatkich 
kimyo sanoati majmuasida 114,2 foizga teng bo’lib, 6,6 foizga yuqoridir (1-rasm).
2000 yildan keyingi davrda mamlakat kimyo sanoati tarmog’ida 750 dan ortiq nomda 
xilma-xil mahsulotlar ishlab chiqarish yo’lga qo’yildi. 2007 yil 1022,2 ming t. mineral o’g’it 
(azot 879,0 ming t va fosforli 143,1 ming t.), 1224,0 ming t. sintetik ammiak, 976,9 ming t. sulfat 
kislotasi, 15703 t. kimyoviy tola va 1734 t. sintetik yuvish vositalari, 1909 t. o’simliklarni 
himoya qilish vositalari ishlab chiqarilgan bo’linsa, 2013 yilda 1110,9 ming tonna mineral 
o’g’itlar (shuningdek, 8697 ming tonna azot, 156,6 ming tonna fosfat, 84,5 ming tonna kaliyli 
o’g’itlar), 1307,5 ming tonna sintetik ammiak, 1372,9 ming tonna oltingugurt kislotasi, 2059,0 
ming tonna karboksimetiltsellyuloza, shuningdek, quvur va uning qismlari, maishiy kimyo 
mahsulotlari, farmatsevtika, parfyumeriya-kosmetika, rezina mahsulotlari hamda iste’mol 
tovarlari ishlab chiqarilgan. 
Polietilen, fosforit, soda, kaliyli o’g’itlar avtomobil shinalari va boshqa ko’plab neft-
kimyo mahsulotlari ishlab chiqarish uchun shart-sharoitlar yetarli. SHo’rtan gaz-kimyo 
majmuasi – Markaziy Osiyodagi eng yirik kimyo sanoati korxonasi bo’lib, O’zbekiston faxri 
hisoblanadi. Korxona yiliga 125 ming t. polietilen, 137 ming t. suyultirilgan gaz va boshqa 
mahsulotlar ishlab chiqarish quvvatiga ega.
Mikrobiologiya sanoati – oqsil, ksilit, turli spirt (etil spirti) va boshqa mahsulotlarni 
ishlab chiqaradi. Yirik korxonalari Toshkent, Samarqand, Andijon, Farg’ona, CHirchiq, Navoiy, 
Olmaliq, Qo’qon, Yangiyo’l va boshqa shaharlarda joylashgan. 
Ma’lumki, 2008 yil kuziga kelib boshlangan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi butun 
dunyo xo’jaligini qamrab oldi. Ayni paytda mazkur inqirozning birinchi navbatda moliya 
(qimmatli qog’ozlar) bozorlarida yuz berishini esa quyidagilar bilan izohlash mumkin.