Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги з. М. Бобур номидаги андижон давлат университети “ижтимоий-иқтисодиёт” факультети

Бугунги дунёдаги ғоявий-мафкуравий жараёнларнинг йўналишлари қуйидагиларга бўлинади:
Прогрессив
а) тинчлик, барқарорлик ва тараққиёт;
б) миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенглик
в) инсон эркинлиги ва шахс камолоти
г) умуминсоний қадриятлар устуворлиги
Реакцион
а) уруш, қуролланиш, терроризм ва экстремизм
б) ирқчилик, миллатчилик, диний ақидапарастлик
в) тоталитаризм, мустабидлик ғояси асосидаги фаолиятлар
г) эгоизм, маҳаллийчилик, тор манфаатлар устуворлиги
Муайян ғояни илгари сурувчи, тарғибот ва ташвиқотнинг турли усул, воситалари орқали одамлар онги, руҳиятига таъсир этувчи кишилар уюшмаси, ташкилот ёки муассасалари асосида ташкил этилган мафкуравий марказлар фаволияти ғоявий-мафкуравий зиддиятлар жараёнида янада кескинлашади. Ўзининг характери, мақсадига қараб маълум партия, гуруҳ, кишилар уюшмаси ёки давлат мафкуравий марказ ядросини ташкил этиши мумкин. Уларнинг ўз ҳаракат дастури, мафкурани тарғиб қилиш воситалари, усулларига эга бўлиб, унда муайян ғояга ишонтириш, уюштириш, сафарбар этиш, маънавий-руҳий рағтбатлантириш, ғоявий тарбиялаш, мафкуравий иммунитетни сақлаш кабилар муҳим ўрин тутади. Шунингдек улар ўз фаолиятларини яширин ва ошкора йўл билан амалга оширадилар.
Жаҳон тажрибасидан шу нарса маълумки, айрим мафкура марказлари, масалан, фашизм ўз мақсадларини ошкора эълон қилиб, зўравонлик йўли билан сингдирган. Мафкурани яшрин йўл билан тарғиб қилишда вайрон қилувчи ғоя ўзининг сохта жозибаси, алдов ва макр билан омма онгини заҳарлаб, жамиятда ҳукмрон мавқени эгаллаб олишига алоҳида эътибор берилган. Бу жараённинг энг муҳим хусмусиятларидан бири – турли мамлакатларни мафкуравий забт этиш ғоят катта иқтисодий манфаатлар билан чирмашиб кетганидир.
Агар тарих саҳифаларига кўз ташлайдиган бўлсак, кучли давлатлар заиф мамлакатларни очиқдан-очиқ босиб олиб, уларга ўз ҳукмини ўтказган бўлса, ХХ аср охирига келиб, бундай сиёсат янги бир шакл касб этди. Ҳозирги вақтда қудратли давлатлар ва муайян сиёсий марказлар ўз мақсадларига эришиш учун аввало забт этмоқчим, ўз таъсир доирасига олмоқчи бўлган мамлакатларнинг аҳолиси онгини ўзига қарам қилишга интилиш кучаймоқда.
Бугун дунё тараққиёти шу даражага етдики, энди мафкуравий кураш, маънавий салоҳият етакчи ўринга чиқди. Энди қурол-яроқлар эмас, балки «фикрга қарши фақат фикр, ғояга қарши фақат ғоя» билан курашиб олға бориш мумкин. Кимнинг мафкураси, миллий ғояси кучли бўлса, ўша енгиб чиқади.
Мафкуравий кураш бир жамият, мамлакат ичида ҳам, халқаро ва давлатлараро миқёсда ҳам давом этмоқда.
Жамият ҳаётида мафкуравий омилларнинг сезиларли таъсири мавжудлигини бир қарашдаёқ сезиш мумкин.