¤збекистон республикаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

3-мавзу. Автотранспорт воситасини бошқариш техникаси.

Ҳайдовчининг автотранспорт воситасига ўтириши. Ҳайдовчининг оптимал иш ҳолатини таъминлаш учун ўриндиқни ростлаш ва бошқарув органларидан фойдаланиш қулайлигини текшириш.

Йўловчиларни ташишда хавфсизлик чоралари кўрилганлигини назорат қилиш.
Бошқарув органлари, асбоблари ва индикаторларнинг вазифаси. Ишоралар бериш, пешойнани ювиш ва қуритиш, пешойна ва орқа ойнани иситиш, фалокат ишорасини ишга тушириш. Назорат-кузатув асбоблари фалокатли вазиятларни кўрсатганда ҳайдовчининг ҳаракати.
Бошқаришорганларидан фойдаланиш усуллари. Руль чамбараги билан ишлаш техникаси.
Двигателни ишга тушириш. Двигателни қиздириш.
Ҳаракатни бошлаш ва узатмаларни кетма-кет алмаштириш билан тезликни равон ошириш. Ҳар бир узатма учун оптимал тезликни танлаш. Двигатель билан тормозланиш.
Оддий вазиятларда равон секинлашиш ва мураккаб вазиятларда тормоз кучидан максимал фойдаланиб, секинлашиш. Қопламаси сирпанчиқ йўлларда тормозлаш.
Тик нишаблик ва тик баландликларда, ҳаракатланиш учун қийин бўлган йўлларда ва қопламаси сирпанчиқ участкаларда ҳаракатни бошлаш. Сирпанчиқда ғилдиракларнинг жилмай айланишини олдини олиб, ҳаракатни бошлаш.
Ғилдиракларнинг сирпаниб тормозланишига қарши (АБС) тизими билан жиҳозланган автотранспорт воситаларини бошқаришнинг ўзига хос хусусиятлари.
Автомат узатмалар қутиси (АУҚ) билан жиҳозланган автотранспорт воситаларини бошқаришнинг ўзига хос хусусиятлари. АУҚнинг бошқарув органларидан фойдаланиш. Тик нишаблик ва баландликларда, йўлнинг ҳаракатланиш учун қийин ва сирпанчиқ участкаларида АУҚнинг иш режимини танлаш.


4-мавзу. Автотранспорт воситасини бошқаришда ҳайдовчининг ҳаракатлари.

Тормозланиш ва тўхташ йўлини баҳолаш. Турли хил тезликларда автотранспорт воситасининг атрофида хавфсиз маконни шакллантириш.

Ҳайдовчининг реакция вақти. Тормоз юритмасининг иш вақти. Хавфсиз оралиқ масофа (сония ва метрларда). Хавфсиз масофани назорат қилиш усуллари. Турли шароит ва тезликларда тормозлаш ва тўхташ учун етарли вақт ва масофа. Хавфсиз ён оралиқ масоқа. Ҳаракатнинг турли шароитларида (серқатновлик, оқимнинг тезлиги, йўлнинг ҳолати ва об-ҳаво шароитлари) ва тўхташда автотранспорт воситасининг ён-теварагида хавфсиз маконни шакллантириш. Мураккаб йўл вазиятларида тўғри ва аниқ қарор қабул қила олиш. Хавфлилик даражасини аниқлаш.