Ўзбeкистон рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Туғма қизилча. 
Туғма қизилча Togaviridae оиласига, Rubivirus турига тааллуқли вирус 
томонидан чақирилади. У нисбатан термолабиллиги билан фарқланади, 
минус 60 °С ва ундан паст ҳароратда ўз ҳаѐт лаѐқатлилигини сақлайди. 
Қизилча антропоноз инфекцияларга киради, ҳамма жойда учрайди. Асосоан 
ҳаво-томчи, баъзида контакт ва йўлдош орқали ўтказилади. Касалланиш 
чўққисида вирус бурун-ҳалқум ажралмасида, қонда, нажасда ва сийдикда 
аниқланади. Бурун-ҳалқумда у тошмалар пайдо бўлишидан 7 кун олдин ва 
тошмалар йўқолгандан кейинги 7-8 кун давомида бор бўлади. Ҳомила учун 
инфекция башорати унинг зарарланиш вақтидаги гестацион ѐшига боғлиқ. 
Ҳомиладорликнинг 8-ҳафтасигача бўлган даврда (агара ҳомиладор қизилча 
билан касалланган бўлса) инфекция 50-80% ҳомилаларда ривожланади. Агар 
ҳомиладорнинг инфицирланиши II уч ойликда содир бўлса, унда 
ҳомилаларнинг 10-20% дан кўп бўлмаган қисми зарарланади, III уч ойликда 
ҳомила зарарланиши нисбатан кам. З. Николов ва Г. Гетев (1983) ҳомила 
шикастланиши ҳақида далолат берувчи қуйидаги маълумотларни тақдим 
қилишган (23-жадвал). 

---

272 
Жадвал 23. 
Ҳомила учун туғма қизилча оқибатлари башорати
. 
Онанинг 
инфицирланиш 
муддатлари 
Ҳомила учун оқибатлар 
3-7 ҳафта 
Ҳомила ўлими ва аборт 
2-6 ҳафта 
Катаракта, микрофтальмия, ретинопатия 
5-7 ҳафта 
Юрак нуқсонлари 
5-12 ҳафта 
Ички қулоқ ва эшитиш шикастланишлари 
8-9 ҳафта 
Сут тишлар ривожланиш нуқсонлари 
Ҳомиладорликнинг 1-ойида қизилчанинг тератоген хавфи 35-50% ни 
ташкил қилади, 3-ойида 7-10% ни. Кейинчалик вируснинг тератоген таъсири 
анчагина кам учрайди: 4-ойликда 1,4-5,7%, 5-ойликда ва кечроқ фақат 0,4-
1,7%. Аммо ҳомиладорликнинг 16– ва 20-ҳафталари орасида ҳомиланинг 
шикастланиш ҳолатлари жуда хавфли. Ҳомиладорликнинг эрта даврларидаги 
қизилча инфекцияси 10-40% ҳолатларда спонтант абортларга, 20% ҳолатда 
ўлик туғилишга олиб келиши мумкин, тирик туғилган 10-25% болалар 
неонатал даврда ҳалок бўлишади. 
Таснифи
. 
X қайта кўриб чиқилган КХТ кўра ажратилади: 
Р35.0. Туҳма қизилча синдроми. 
Қизилчанинг клиник шаклларининг умумқабул қилинган таснифи йўқ. 
Қизилчанинг қуйидаги клиник шакллари фарқланади. 
А. Орттирилган қизилча: 
– типик: енгил, ўрта оғирликдаги, оғир; 
– атипик (тошмасиз); 
– инаппарат (субклиник). 
Б. Туғма қизилча: 
– нерв тизими шикастланиши билан; 

---

273 
– юракнинг туғма нуқсонлари билан; 
– эшитиш шикастланиши билан; 
– кўзлар шикастланиши билан; 
– аралаш шакллари. 
В. Туғма қизилчанинг резидуал кўринишлари.