Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Ҳимояланган ерлар учун жой танлаш ва уни ташкил этиш Ҳимояланган ер бош режаси деганда, ҳимояланган ер иншоотларни, маъмурий ва ёрдамчи биноларини, маиший ва хўжалик қурилмаларни, йўллар, иссиқлик, сув, дренаж ва ктаҳлилатсия тармоқлари, электр билан таъминлаш, телефон алоқаси ва ҳимоя қилиш дарахтлари ва бошқаларни танланган майдонга жойлаштиришнинг умумий режаси тушунилади.
Иссиқхона комбинатини қуриш бош режани намунавий лойиҳаси тайёрлайдиган корхоналар томонидан ишлаб чиқилади. Бунда албатта хўжалик томонидан тегишли ходимлар ва ҳимояланган ер бўйича агроном иштирок этади.
Бош режани ишлаб чиқишга киришишдан аввал хўжалик томонидан қуриш учун берилган вазифа ҳар томонлама ўрганиб чиқилиши лозим. айниқса, иқлим шароити ва қуриш учун танланган майдон бўйича тўпланган маълумотлар яна бир бор кўриб чиқилиши керак. Ҳимояланган ер комбинатлари учун жой танлаш жуда ҳам маъсулиятли вазифалардан ҳисобланади. Яъни, ер майдонини танлашда ва ҳимояланган ерларни қуриш бўйича жойга қўйиладиган талаблар эътиборга олинади:
- ҳимояланган ер комбинатлари қурилаётган жойлар ёнида биринчи навбатда арзон иссиқлик бериш манбайи бўлиши ёки ташландиқ иссиқлик манбалари (атом ёки электр, газкомпрессор стантсияси) ишлаб чиқариш корхоналарининг иссиқ чиқиндилари яқин жойлашган бўлиши керак;
- катта ҳимояланган ер комбинатлари қуриладиган бўлса, яқин ўртада ишчи кучи манбайи бўлгани маъқул;
- комбинат жойлашган жойда транспорт воситалари-йил давомида қатнаш мумкин бўлган магистраллар бўлиши керак. негаки айрим сабзавотлар тез айнийди, терилгандан сўнг 4-6 соат ўтгач аҳоли истеъмоли учун жўнатиш лозимдир;
- ҳимояланган ерларда сувга талаб жуда катта, шунинг учун жойни сув билан унинг сифатига эътибор берган ҳолда танлаш керак;
- танланган жой жуда яхши текисланган (қиялик 5-8⁰) табиий қиялиги жануб томонга, жануби-шарқий ёки жануби-ғарбий томонга бўлган, шимолий томондан тўсилган бўлиши керак;
- сизот сувлари 1 м дан юқори бўлмаслиги (чуқур ковланган парник ёки қурилиш фундаментлари чуқурлиги тубидан) ва иссиқхона юзидан 2 м масофада бўлиши керак;
- парник ва блокли иссиқхоналар жойлаштириш учун танланган майдони инвентар майдоннинг йиғиндисидан 2-2,5 баробар, ангар иссиқхоналар учун эса 3-3,5 баробар катта бўлиши керак.
№2 АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ