Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети



Download 368,51 Kb.
bet7/8
Sana22.02.2022
Hajmi368,51 Kb.
#104807
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Talab va taklif

4. АД-АС моделига умумий тавсиф

Хар кандай бозорда вазият талаб ва таклиф ўртасидаги нисбатга боглик бўлиб, улар хажмларининг ўзгариши бахоларнинг ўзгаришини келтириб чикаради. Бахоларнинг ўзгариши эса талаб ва таклиф хажмларига таъсир кўрсатади. Бундай ўзаро богликлик умумлаштирилган холда кўриб чикиладиган миллий бозорга хам таълуклидир.


Алохида товарлар ва хизматлар бозоридаги бундай богликлик талаб ва таклиф модели ёрдамида тадкик килинишини яхши биламиз. Аммо макрокўламда миллий ишлаб чикариш хажмининг ўзгариши билан бирга бахолар умумий даражасининг ўзгариши ўртасида богликликни тадкик килиш, нима учун миллий ишлаб чикариш хажми айрим даврларда баркарор ўсиши, баъзи даврларда эса пасайиб кетишни изохлаб бериш учун бу моделлардан фойдаланиб бўлмайди.
Бу вазифани бажариш учун ялпи талаб - ялпи таклиф (АД-АС аггрегате деманд- аггрегате супплй) моделидан фойдаланамиз.
Бу моделда ялпи таклиф, бахоларнинг умумий даражаси каби агрегат кўрсаткичларидан фойдаланилади.
Макроиктисодиётда АД-АС модели ишлаб чикариш хажмлари ва бахолар даражаларининг тебранишларини хамда улар ўзгаришининг окибатларини ўрганиш учун базавий модел бўлиб хисобланади. АД-АС модели ёрдамида давлат иктисодий сиёсатининг турли вариантлари тасвирлаб берилиши мумкин.
Ялпи талаб – уй хўжаликлари, корхоналар, хукумат ва чет эллик харидорларнинг бахоларнинг маълум даражасида иктисодиётда ишлаб чикарилган якуний товарлар ва хизматларнинг умумий хажмига бўлган талабидир.
Ёки бошкача килиб айтганда ялпи талаб иктисодиётда ишлаб чикарилган якуний товарлар ва хизматларни сотиб олишга килинган умумий харажатлар йигиндисидир. Формула кўринишида ялпи талабни куйидагича тасвирлаш мумкин:

АД = С + И + Г + Хн.


Бахолар даражаси ва талаб килинган миллий махсулот хажми ўртасидаги богликликни ифода этувчи чизик ялпи талаб эгри чизиги деб аталади. Буни чизма кўринишида тасвирлаш мумкин (9-чизма).
9-чизмадан кўриниб турибдики, ялпи талаб эгри чизиги доимо пастга ва ўнгга сурилади. Нима учун?
Бундай сурилишнинг сабаби хар хил. Маълумки, алохида олинган товарлар бозорида талаб эгри чизигининг сурилишига асосан даромад самараси ва ўринбосар товарлар сабаб бўлади. Айрим товарларнинг бахоси пасайганда, истеъмолчиларнинг пул даромадлари кўпрок махсулот сотиб олиш имконини беради (даромад самараси). Шунингдек, бахо пасайганда истеъмолчи ушбу товарни кўпрок бошка сотиб олади, чунки у бошка товарларга ни¬сба¬тан арзонрок бўлади (ўрнини босадиган товарлар).
П
АД1

АД
Баходан бошка омиллар таъсири


Бахо омилларининг таъсири
Й
9-чизма. Ялпи талаб эгри чизиги
Миллий бозорда АД-эгри чизигининг траекториясини, яъни унинг куйига эгилганлигини, аввало пулнинг микдорий назарияси тенгламаси ёрдамида изохлаш мумкин:
М В=Й П
Бу эрда: М – муомаладаги пул микдори; В – пулнинг айланиш тезлиги;
Р – иктисодиётдаги бахолар даражаси (бахолар индекси); Й – талаб килинаётган реал ишлаб чикариш хажми.
Бу тенгламадан:

П = М В / Й ва Й= М В / П


тенгламаларни келтириб чикарамиз. Бу тенгламалардан кўринадики, бахолар даражаси канча ошса, реал ЯИМ хажмига талаб шунча паст бўлади, яъни пул массаси (М) ва унинг айланиш тезлиги (В) ўзгармас бўлса бахолар даражаси ва ялпи талаб ўртасида тескари богликлик мавжуд бўлади.
АД-АС модели умумий макроиктисодий мувозанат модели бўлиб миллий бозорни киска ва узок муддатга тахлил килиш имконини беради. АД-АС модели иктисодий тебранишларни тахлил килиш ва бахолаш учун асос яратади.
Ялпи талаб – уй хўжаликлари, корхоналар, хукумат ва чет эллик харидорларнинг бахоларнинг маълум даражасида иктисодиётда ишлаб чикарилган якуний товарлар ва хизматларнинг умумий хажмига бўлган талабидир.
Бахолар даражаси ва талаб килинган миллий махсулот хажми ўртасидаги богликликни ифода этувчи чизик ялпи талаб эгри чизиги деб аталади АД эгри чизиги траекториясини пулнинг микдорий назарияси тенгламаси билан хамда бахо омиллари бўлган фоиз ставкаси самараси, бойлик самараси ва импорт харидлари самараси билан изохлаш мумкин. Баходан бошка омиллар таъсирида АД эгри чизиги ўнгга ёки чапга силжийди.
АС эгри чизиги кейнс, оралик ва классик кесмаларни ўз ичига олади. Узок муддатли даврларда АС эгри чизиги вертикал, киска муддатга эса горизантал бўлади. Шунинг учун АД даги ўзгаришлар ишлаб чикариш хажми, бандлик хамда бахолар даражасига бу кесмаларда турлича таъсир кўрсатади. Ялпи талаб ва ялпи таклиф хажмлари ўзаро мос келган, яъни АД ва АС эгри чизиклари кесишган нукта макроиктисодий мувозанат нуктаси, унга мос келувчи бахолар даражаси бахоларнинг мувозанатли даражаси деб айтилади.

АД-АС модели умумий макроиктисодий мувозанат модели бўлиб миллий бозорни киска ва узок муддатга тахлил килиш имконини беради. АД-АС модели иктисодий тебранишларни тахлил килиш ва бахолаш учун асос яратади.


Ялпи талаб – уй хўжаликлари, корхоналар, хукумат ва чет эллик харидорларнинг бахоларнинг маълум даражасида иктисодиётда ишлаб чикарилган якуний товарлар ва хизматларнинг умумий хажмига бўлган талабидир.
Бахолар даражаси ва талаб килинган миллий махсулот хажми ўртасидаги богликликни ифода этувчи чизик ялпи талаб эгри чизиги деб аталади АД эгри чизиги траекториясини пулнинг микдорий назарияси тенгламаси билан хамда бахо омиллари бўлган фоиз ставкаси самараси, бойлик самараси ва импорт харидлари самараси билан изохлаш мумкин. Баходан бошка омиллар таъсирида АД эгри чизиги ўнгга ёки чапга силжийди.
АС эгри чизиги кейнс, оралик ва классик кесмаларни ўз ичига олади. Узок муддатли даврларда АС эгри чизиги вертикал, киска муддатга эса горизантал бўлади. Шунинг учун АД даги ўзгаришлар ишлаб чикариш хажми, бандлик хамда бахолар даражасига бу кесмаларда турлича таъсир кўрсатади. Ялпи талаб ва ялпи таклиф хажмлари ўзаро мос келган, яъни АД ва АС эгри чизиклари кесишган нукта макроиктисодий мувозанат нуктаси, унга мос келувчи бахолар даражаси бахоларнинг мувозанатли даражаси деб айтилади.


Download 368,51 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish