Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимѐ-технология институти

 
 
 
Мавзуни такрорлаш юзасидан саволлар 
 
1. Ўрта Осиѐ масаласида инглиз-рус рақобати ҳақида сўзлаб беринг. 
2. Туркистонни Россия империяси томонидан босиб олиниши сабабларини ѐритиб 
беринг. 
3. Туркистонда Россия империяси мустамлака тизимининг ўрнатилиши ва унинг 
оқибатлари ҳақида гапириб беринг. 
4. Россия империяси мустамлака тизимига қарши кўтарилган халқ ҳаракатларини 
натижалари қандай бўлди? 
5. Россия империяси мустамлакаси даврида маданий ҳаѐтда рўй берган 
ўзгаришларни ѐритиб беринг. 
6. Туркистонда ХХ аср бошларида Россия империяси мустамлака зулмининг янада 
кучайиши сабаблари нимада? 
7. Ўлкада демократик ва миллий-озодлик ҳаракатларининг авж олишига сабаб 
бўлган омилларни келтиринг. 
8. Жадидчилик ҳаракатини вужудга келиши ҳақида гапириб беринг. 
9. Жадидлар ҳаракати раҳнамоларидан кимларни биласиз? 
10. Жадидлар қандай ғояларни илгари сурганлар? 
Таянч тушунчалар: 
амин – Россия империяси даврида Фарғона водийси, Самарқанд, Каттақўрғон 
уездларининг айрим волостларида халқ томонидан сайланиб бир ѐки бир неча 
кичик қишлоқни бошқарувчи амалдор. Бухоро амирлигида амин амлокдорга, 
Туркистон генерал губернаторлигида эса волост бошлиғига итоат этган. 
жадид – жадидчилик тарафдори, жадидчилик ҳаракатининг қатнашчиси.
жадидчилик – усули жадид, яъни ―янгилик учун‖ иборасидан келиб чиққан бўлиб, 
янгилик учун курашганлар ва уларнинг ғояси шундай деб аталган. 

---

76 
жадид мактаблари – эски мусулмон диний мактабларини ислоҳ қилиб, янгича 
усулда таълим берган ва жадидчилик ғояларини илгари сурган мактаблар. Бу 
мактабларда диний дарслар билан бир қаторда дунѐвий илмлар ҳам ўқитилар эди. 
жандармерия – Россия империясида сиѐсий муҳофаза, тинтув ишлари олиб 
бориш, давлатга қарши сиѐсий чиқишларга қарши кураш учун хизмат қиладиган 
махсус полиция қўшинлари. 
ѐш бухороликлар – Бухоро жадидларининг сўл оқимидан ташкил топган партия 
бўлиб, тараққийпарвар ва маҳаллий буржуазия вакиллари мавжуд тузумга қарши 
демократик ислоҳотлар ўтказиш тарафдори бўлганлар.