Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимѐ-технология институти

эфталийлар ҳукмдори Вахшунвар Чағониѐн, Тохаристон ва Бадахшонни 
ўзига бўйсундирган. 456 йилда эфталийлардан Хитойга дастлабки элчилар 
келган. 
459 йили Эрон тахтига ўтирган Перўзнинг ҳокимиятга келиши 
манбаларда эфталийлар билан боғлиқ равишда баѐн қилинади. Дастлаб 
эфталийлар ѐрдамида ҳокимиятга келган Перўз кейинчалик уларнинг 
ғанимига айланади ҳамда 459-484 йилларда эфталийларга қарши уч 
марта юриш қилади ва ҳар гал мағлубиятга учрайди. Мазкур 
мағлубиятлар натижасида Хуросон ҳудуди тўлалигича эфталийлар 
тасарруфига ўтади. 
Эфталийлар жамияти ижтимоий-иқтисодий тузумининг таҳлили бу даврда 
аҳолининг асосий қисми деҳқончилик билан машғул бўлиб, қолган қисми эса 
кўчманчи чорвачилик билан шуғулланганлигини кўрсатади. Эфталийларнинг 
кўпчилиги маҳаллий аҳоли билан аралашиб, ўтроқ турмуш тарзига ўтган 
ҳамда шаҳар ҳаѐтини ўзлаштирганлар. Кўчманчи турмуш тарзини афзал 
кўрганлари эса кигиз ўтовларда яшаб, кенг ва серсув яйловларга эга бўлишган. 
Шу боисдан улар манбаларда гоҳ чорвадорлар, гоҳ шаҳарликлар сифатида 
тилга олинади. 
Эфталийлар давлатида аҳоли турли динларга эътиқод қилган. Мамлакат 
ҳудудларида зардуштийлик ва буддавийлик динлари кенг ѐйилган. 
Шунингдек, шаҳарларда несторианлар (насронийликнинг илк кўриниши) ва 
ибронийлар (яҳудийлар) жамоалари ҳам мавжуд бўлган.
Эфталийлар 
даврида 
ҳунармандчиликнинг 
қулолчилик, 
шишасозлик, чилангарчилик, бўзчилик, заргарлик, қуролсозлик каби 
соҳалари равнақ топган. Бу даврда шаҳарлар сони ортиб, биргина 
Зарафшон воҳасида ўнга яқин савдо ҳунармандчилик шаҳарлари мавжуд 
бўлган. Шунингдек, бу даврда рангли ойналар ишлаб чиқариш ҳам кенг 
ѐйилган. Эфталийлар Эрон, Византия, Ҳиндистон, Хитой сингари 
қудратли ва бой мамлакатлар билан халқаро савдо муносабатларини кенг