Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимѐ-технология институти

Сўғдиѐна – Қашқадарѐ ва Зарафшон дарѐлари ҳавзасида жойлашган қадимий 
ўлка. 
сўғдлар – ҳозирги Зарафшон ва Қашқадарѐ водийларида ҳаѐт кечирганлар. 
талант – оғирлик ўлчови, бир талант = 25,92 кг 
Танаис – Сирдарѐнинг қадимий номларидан бири. 
Узунқир - ҳозирги Қашқадарѐ вилояти ҳудудидаги қадимги шаҳар. 
Хоразм – Амударѐнинг ўрта ва қуйи қисмидаги ерларни ўз ичига олган. 
Экбатан – Мидиянинг қадимги пойтахти. 
Эрши шаҳри – Довон давлати пойтахти 
Яксарт – Сирдарѐнинг қадимги туркча номи. 
Ўкуз – Амударѐнинг қадимги номи. 
Қалъалиқир - ҳозирги Хоразм вилояти ҳудудида жойлашган шаҳар. 
Қанғдиз – Қанғ давлатининг (иккита) пойтахтларидан бири. Оққўрғон тумани 
ҳудудига тўғри келади. 
Қизилтепа - ҳозирги Қашқадарѐ ва Сурхондарѐ вилояти ҳудудида жойлашган 
қадимги шаҳар. 
3 – мавзу: Ўзбек халқининг этник шаклланиши. Буюк ипак йўли: 
шаклланиши ва ривожланиш босқичлари. 
Режа: 
1. Ўтроқ ҳаѐт кечирган энг қадимий аждодларимиз. 
2. IХ-XII асрларда туркий қавмларнинг ўзбек халқининг этник 
шаклланишидаги ўрни. 
3. XV аср охири XVI аср бошларида Ўрта Осиѐга Дашти қипчоқ 
элатларининг кириб келиши. “Ўзбек” атамасининг келиб чиқиши. 
4. Буюк ипак йўли: шаклланиши, ривожланиш босқичлари ва аҳамияти. 
 
1. Тадқиқотлар натижаларига қараганда мил. авв. II минг йилликнинг 
охири - I минг йилликнинг бошлари Ўрта Осиѐ худудларида мураккаб 
этник-маданий жараѐнлар бўлиб ўтади. Хусусан, жанубий ҳудудлардаги 
ҳосилдор воҳалар ўтроқ деҳқончилик аҳолиси томонидан ўзлаштирила 
бошланган бўлса, шимолий вилоятларда кўчманчи чорвадор қабилалар 
тарқала бошлади. Кўчманчи чорвадорлар ва ўтроқ ахолининг узвий 
муносабатлари асосида ижтимоий-иқтисодий ва маданий жараѐнлар авж 
олди 

---

18 
Тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, бронза даврига келиб, Ўрта 
Осиѐнинг жанубий вилоятларида баланд бўйли, боши чўзинчоқ, юзи тор 
ирқнинг вакиллари тарқалган. Шимолий дашт ва чўл ҳудудларида эса, 
жануб аҳолисидан фарқ қилган боши думалоқ, юзи жуда кенг ва чўзиқ 
бўлмаган қабилалар яшаган. 
Фанда жанубий қиѐфали одамлар Ўрта Ер денгизи ирқининг 
вакиллари деб аталади. Улар Олд Осиѐ, Месопотамия, Эрон, Афғонистон, 
Ўрта Осиѐ, Ҳиндистон каби катта географик худудга ѐйилганлар.