Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимѐ-технология институти

Кушон подшолиги. Мил.ав. 1-аср охирида Гуйшуанг ябғуси Кужула 
Кадфиз 5 ҳокимлик (жабғулик)ни бирлаштириб, ўзини Гуйшуанг ҳокими деб 
эьлон қилади. Тарихда бу давлат Кушон подшолиги номи билан шуҳрат 
топади. Қадимги Чағониѐн вилоятида жойлашган Далварзин мавзеи Кушон 
подшолигининг пойтахтига айлантирилади. Кужула Кадфиз ҳокимлик даврида 

---

15 
«ябғу», «шоҳлар шоҳи» ва «буюк халоскор» каби жарангдор унвонлар 
битилган тангалар зарб этилади. 
Кужула Кадфиз ўз давлат чегараларини кенгайтириш ва қудратини 
мустаҳкамлаш мақсадида бошқа ҳудудларга юриш қилади. Мил.ав. 1 аср 
охири ва мил. 1 аср бошларида Кушон подшолиги нуфузи жиҳатидан 
Хитойнинг Хань давлати, Парфия подшолиги ва Рим салтанати билан 
рақобатлашадиган қадимги дунѐнинг энг қудратли давлатларидан бирига 
айланади.Кужула Кадфиз вафотидан сўнг, подшолик тахтига ўғли Вима 
Кадфиз ўтиради. У пул ислоҳоти ўтказиб, мис чақалар билан бир қаторда 
олтин тангалар зарб этади. Ҳиндистоннинг шим.-ғарбий қисмини ўз давлатига 
қўшиб олиб, Рим салтанати билан алоқа ўрнатади. 
Вима Кадфиздан сўнг Кушонлар салтанати тахтига Канишка I ўтиради. 
Унинг ҳукмронлиги даврида (мил. 78—123) мамлакат ҳар жиҳатдан ривож 
топиб юксалади. Панжоб ва Кашмир вилоятлари қўшиб олиниб, давлат 
чегаралари янада кенгайтирилади. Подшолик пойтахти Бақтрия шимолдан 
жанубга — Пурушапур (ҳоз. Пешовар шаҳри)га кўчирилади. Кушон 
подшолигининг чегаралари бу даврда жанубда Панжоб вилояти, шимолда эса 
Ҳисор тоғи тизмалари бўйлаб ўтади. Шаҳарлар сони ортиб, уларда буддавий 
динининг ҳашаматли меъморий обидалари: ибодатхона, монастирлар, ступа 
(саждагоҳ)лар қад кўтаради. Ибодатхоналар Будда ва унинг санам 
(бодисатва)лари ҳайкаллари билан безатилиб, шаҳар меъморчилиги билан 
узвий боғланган ҳолда тасвирий ва амалий санъат, ҳайкалтарошлик юқори 
даражада ривож топади. 
Археология ѐдгорликлари ва топилмалардан маълум бўлишича бу даврда 
ҳунармандчилик, айниқса кулолчилик, мисгарлик, заргарлик ва қуролсозлик 
тараққий этади. Ҳунармандчилик маҳсулотларининг ортиши билан ички ва 
ташқи, хусусан, чорвадор аҳоли билан савдо алоқалари авж олади. Кушон 
подшолигининг Хань давлати ва Рим салтанати билан иқтисодий ва элчилик 
муносабатлари юксак даражага кўтарилади. Кучли табақаланиш оқибатида 
юзага келган қўзғолонларнинг авж олиши натижасида III аcр ўрталарида 
Кушон подшолиги парчаланиб, барҳам топади.