Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент педиатрия тиббиёт институти

2.14. ТУҒМА ЮРАК НУҚСОНЛАРИ 
Организм учун зарарли бўлган ҳар хил омилларнинг ҳомилага, 
боланинг ривожига таъсири натижасида юракнинг ва катта қон 
томирларнинг шаклланишида ҳосил бўладиган нуқсонлар. 
 
ОЧИҚ (БИТМАГАН) АРТЕРИАЛ НАЙЧА 
Анатомик моҳияти - очиқ (битмаган) артериал найча ўпка 
артериясини аорта билан боғлаб, ҳомилада қон айланишида мухим 
ўрин эгаллайди. 
ТУҒМА ЮРАК НУҚСОНЛАРИ ТАСНИФИ 
Гемодинамика
нинг бузилиши 
 
Кўкаришсиз 
Кўкариш билан 
Кечишш 
фазаси 
Кичик 
қон 
айланиш 
доирасининг 
бойиши билан 
Артериал найча 
бекилмаслиги, 
бўлмачалараро 
тўсиқ нуқсони, 
қоринчалараро 
тўсиқ нуқсони 
Эйзенмегер 
комплекси, 
магистрал 
катта 
томирларнинг 
транспозицияси, 
умумий артериал 
устун
Бирламчи 
адаптация 
босқичи 

---

78 
Кичик 
қон 
айланиш 
доирасининг 
камбағаллашув
и билан 
Ўпка 
артериясининг 
алоҳида стенози 
Фалло касаллиги, 
уч тавақали қопқоқ 
атрезияси, 
ўпка 
артерияси стенози 
билан 
томирлар 
тўлиқ 
транспозицияси, 
умумий артериал 
устун, 
Эбштейн 
касаллиги 
Катта 
қон 
айланиши 
доирасининг 
камбағаллашув
и билан 
Артерияларнинг 
алоҳида 
стенози, 
Аорта 
коарктацияси 
Гемодинамикас
и бузилишсиз 
Декстракар- 
дия, Толочинов-
Роже 
кассаллиги 
Гемодинамикаси: 
 
кислородга тўйинган қоннинг бир қисми битмаган артериал 
найча орқали аортадан ўпка артериясига, кейин ўпкага ўтади; 
 
қўшимча қоннинг келиб қуйилиши ўпка қон томирларида 
босимнинг ошишига олиб келади; 
 
ўпкадан чап қоринчага ва чап бўлмачага қуйиладиган ортиқча 
қон туфайли чап қоринча ва бўлмача гипертрофияси вужудга 
келади; 
 
катта қон айланиш доирасида қон миқдори камаяди. 
Ташҳисот мезонлари 
1. Анамнези 
Яқин қариндош-уруғларида орттирилган ва туғма юрак-қон 
томир касалликлари бўлмаганлиги, онанинг ҳомилалик 
давридаги касалликлари (қизилча, қизамиқ, токсоплазмоз), 
асосан, биринчи 3 ойлигида; ҳомиладор аёлга радиоактив 
нурлар, заҳарли кимёвий омиллар таъсири, онанинг токсикозлик 
даврида парҳезга риоя қилмаслиги натижасида гиповитаминоз 

---

79 
ҳолатлари юзага келиши; яхши кечмаган акушерлик анамнези 
(болани олдириб ташлаш, бола ташлаш), туғилишнинг асоратли 
кечиши, ота-оналар ўртасидаги ёшда катта фарқ бўлиши, яқин 
қариндошлик ва бошқалар.
2. Клиник мезонлар 
 
тез чарчаш, ҳаракат қилганда ҳансираш; 
 
терининг оқариши, бола йиғлаганда, ёзилишга тўсилганда 
танасининг пастги қисми кўкариши; 
 
бўйин томирларининг тез уриши, баландга сакровчи, тез 
томир уриши, юрак букриси, юрак турткисининг кучайганлиги, 
юрак асосида систолодиастолик силкиниш (титраш); 
 
юрак чегарасининг чап томонга силжиши; 
 
ўпка артериясида II тон акценти ва қўшилиб кетиши;
 
дағал машина шовқинига ўхшаш, тўш суягидан чапда, 2- 
қовурғалар орасидан яхши эшитилувчи, курак суяклари орасига ва 
бўйин томирлари атрофига узатилувчи узлуксиз систолодиастолик 
шовқин; 
 
чап қоринча етишмовчилиги бўйича қон айналишининг 
бузилиши билан боғлиқ клиник белгилар; 
 
артериал босим – систолик артериал босим ошиши, диастолик 
артериал қон босими пасайиши, ҳатто нолга тушиши мумкин. 
3. Лаборатор ва инструментал текширув натижалари 
Инструментал натижалар 
ФКГда – юқори амплитудали, ромбсимон тўш суягидан 
чапда 2-қовурғалар орасида жойлашган систолодиастолик 
шовқин кузатилади. 
ЭКГда – дастлаб чап қоринча гипертрофияси белгилари, 
кейинчалик иккала қоринча гипертрофияси белгилари. 
ЭХОКГда – чап бўлмача ва чап қоринча ўлчамининг 
катталашуви, митрал қопқоқ тебраниши, амплитудасининг 
ошиши. 
Рентгенограммада - ўпка томир сурати кучайган, юрак 
ҳажми чап қоринча гипертрофияси ва чап бўлмача 
гипертрофияси ҳисобига катталашган, ўпкада босим ошиши 
натижасида ўнг қоринча гипертрофияси кузатилади.