|
II ҚИСМ
ЭРТА ЁШДАГИ БОЛАЛАР КАСАЛЛИКЛАРИ
ДИАТЕЗЛАР
2.1. ЭКССУДАТИВ - КАТАРАЛ ДИАТЕЗ
Экссудатив диатез (ЭД) тушунчаси 1905 йилда А. Черни
томонидан киритилган бўлиб, эрта ёшдаги болалар организмининг
ўзига хос реактивлик хусусияти бўлиб, тери ва шиллиқ
қаватларининг инфильтратив-дескваматоз яллиғланишга, аллергик
касалликларга мойиллигидир. Экссудатив катарал диатез лимфатик
тугунлар гиперплазияси (катталашуви), организмда туз ва сув
алмашинувининг тез-тез ўзгариб туриши билан характерланади.
Ташҳисот мезонлари:
Анамнез:
Онасида меъда-ичак йўли касалликлари қайд
этилганлиги, ҳомиладорлик даврида ҳар хил дори воситалари билан
даволангилиги, эрта сунъий овқатланишга ўтказилганлиги
тўғрисидаги маълумотлар, шунингдек, ота-онасида ёшлигида ЭД
қайд этилганлиги аниқланади.
ЭДнинг клиник белгиларини намоён қилувчи асосий омиллар:
овқат маҳсулотлари, сигир сути, цитрусли мевалар, қулупнай ва
бошқалар. Тухум, қулупнай, лимон, банан, шоколад, балиқ гўшти
таркибида эндоген гистаминнинг либираторлари бўлади.
Она сути билан боқилган болаларда ЭДнинг клиник белгилари
агар боланинг онаси юқорида кўрсатилган овқат маҳсулотларини
истъемол қилган бўлса, юзага чиқиши мумкин.
Клиник мезонлар:
Теридаги ўзгаришлар: бола ҳаётининг биринчи ойида тери
бурмаларида бичилиш, қизариш, бошнинг сочли қисмида
қазғоқлар, юз, қулоқ, бўйин атрофида ҳар хил характердаги
тошмалар кузатилади.
Терининг шиллиқ қаватидаги ўзгаришлар, „географик“ тил,
чўзилувчи кўз касалликлари, бурун шиллиқ қаватининг
яллиғланиши, нафас йўлларининг катарал яллиғланиши, камқонлик
белгилари, сийдикда эпителиал ҳужайралар сонининг ошиши,
вақти-вақти билан
ич кетиши.
Лаборатор текшируви
1. Умумий қон ва сийдик таҳлили.
38
2. Ахлатнинг умумий таҳлили.
3. Ахлатни дисбактериозга текшириш
Даволаш
1. Рационал тўғри овқатланиш, бола бир ёшга тўлгунга қадар
она сути билан боқиш муҳим аҳамиятга эга. Овқат таркибида
углеводлар
миқдорининг
кўплиги
ЭКД
кечишини
оғирлаштиради.ЭКД билан касалланган болалар терисида қанд
миқдори соғлом болалар терисига нисбатан икки баравар кўплиги
аниқланган.
Она истеъмол қиладиган овқат маҳсулотлари таркибида
облигат аллергенлар бўлмаслиги, сигир сути билан овқатлантириш-
ни чегаралаш. Овқат рационида мевалар ва нордон сут
маҳсулотлари бўлиши керак, чунки улар енгил ҳазм бўлади.
2. Витаминлар. Куруқ экземада 3 ҳафтадавомида гавда
оғирлигига 1000 халқаро бирликда (ХБ) витамин А берилиши яхши
натижа беради, лекин бир кеча-кундуздаги миқдори гавда
оғирлигига нисбатан 10000 ХБ ошмаслиги керак. В гуруҳ
витаминлари (В
6
, В
5
, В
15
) ва витамин Е ҳам даволашда қўлланади.
3. Антигистамин дори воситалари 5–7 кун давомида алмаш-
тириш йўли билан тавсия этилади. Масалан, кетотифен 0,05
мг/гавда оғирлигига кунига 2 марта, магний сульфатнинг 2–5% ли
эритмаси 1 чой қошиқдан 3 маҳал ичирилади.
4. Маҳаллий даво: боланинг бошига қиздирилган ўсимлик ёғи
суртилади ва бир соатдан сўнг бошини болалар совуни билан ювиб
ташланади. Терининг себореяли яллиғланиш жойларига интал
малҳами суртилади, 3–5% ли олтин гугурт, 3–5% ли олтин гугурт-
нафталан кукуни сепилади.
Профилактикаси
Экссудатив диатезнинг олдини олиш комплекс равишда олиб
борилади: боланинг антенатал ривожланиш даврида ҳомиладор
онанинг овқат рационида кучли аллерген ҳусусиятига эга бўлган
овқат маҳсулотларини, дори воситалари билан даволашни чеклаш
керак. ЭДнинг бирламчи профилактикаси ўтказилмаган болаларда
аллергик касалликларнинг ривожланиш даражаси юқори бўлади.
Поликлиникада экссудатив катарал диатези бўлган болалар билан
қуйидаги ишлар олиб борилади:
1. Овқат кундалиги тутилади.
39
2. Узоқ муддат она сути билан боқилади, шарбатлар, қўшимча
овқатлар муддатидан бир оз кечиктириб берилади. Турли хил
аллергик ҳусусиятга эга бўлган мева шарбатлари ва овқат
маҳсулотлари боланинг кунлик овқат рационидан олиб ташланади.
Қизил ва сариқ рангли мева шарбатлари тавсия этилмайди.
Экссудатив
катарал
диатези
бор
сунъий,
аралаш
овқатлантириладиган болаларга нордон сут маҳсулотлари
берилади.
Йилда
1–2
марта
дисбактериозга
қарши
бифидумбактерин ичирилади.
3. Бола бир ёшга тўлгандан сўнг таркибида аллерген
хусусияти кучли бўлган овқат маҳсулотлари (тухум, балиқ, ҳар хил
ширинликлар, қахва, банан, қора смородина, малина, асал, ёнғоқ,
овқат маҳсулотларига қўшиладиган қўшимчалар, қонсервалар,
аччиқ ва шўр овқат маҳсулотлари) боланинг овқат рационидан олиб
ташланади.
4. Уйда гипоаллергенли муҳит ташкил қилинади: ҳафтада 2
марта уйдаги ҳамма нарсалар намланган латта билан артилади, уй
ҳайвонлари,
аквариум,
гулларни
бола
яшаётган
хонада
сақламаслик, китобларни ёпиқ шкафларда сақлаш, бола бор жойда
кийим-уст бошларни ҳар хил сунъий кир ювиш воситалари билан
ювмаслик, ҳайвон юнги ва қуш патларидан тайёрланган ёстиқлар
бўлмаслиги керак.
5. Даволашда дори воситаларини иложи борича камайтириш
ва облигат аллергенли дори воситалари билан даволамаслик керак.
6. Сурункали инфекция ўчоқларини, ўт йўллари дискинезияси,
рахит, гельминтозларни, гипотрофия, дисбактериоз ва шунга
ўхшаш касалликларни ўз вақтида эрта аниқлаш ва даволаш зарур.
Диспансер кузатуви
УАШ (педиатр) 1 ёшгача бўлган болаларни ҳар ойда 1 марта,
1 ёшдан – 4 ёшгача болаларни ҳар 3 ойда 1 марта, 4 ёшдан катта
болаларни йилда 1 марта кўриб бориши керак.
Реабилитацияси
Овқат кундалиги тутган ҳолда витаминларга бой
рационал овқатлантириш.
Антигистамин дорилар билан 5–7 кунли алмашув курси
билан даволаш
Фитотерапия
Махсус режа асосида авайлаш усулида чиниқтириш
40
Гипосенсибилловчи дори воситалари фонида эмлашни
ўтказиш
Do'stlaringiz bilan baham: |
