Ўзбeкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент Давлат Авиация Институти

2.3. СТРАТЕГИЯНИ ТАНЛАШ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШНИ
РЕЖАЛАШТИРИШ.
Ташқи ҳавф ва янги имкониятлр аниқлангандан сўнг i корхона раҳбарияти
стратегияни танлашга ўтиши мумкин.
Стратегияни танлаш – бу стратегик режалаштиришнинг марказий масаласи бўлиб
ҳисобланади. Уни танлаш жараёни бир неча босқичлардан иборат:
• муқобил стратегияларни аниқлаш;
• аниқланган муқобил стратегияни қиёмига етказиш;
• қиёмига етказилган стратегияга баҳо бериш.
Амалиётда бу босқичларни бир-биридан ажратиш қийин. Зеро улар яхлит таҳлил
жарёнининг турли даражасидаги тадбирлардир. Фақат турли босқичларда турли усуллар
қўлланилади.
Биринчи босқичда корхона олдида қуйилган мақсадни амалга оширишни
таъминловчи стратегия белгилаб олинади. Бу ерда энг муҳими шу мақсадга эришишнинг
турли ва кўпроқ муқобиллари (вариантлари) ишлаб чиқилади. Бу ишга нафақат юқори
бўғиндаги раҳбарларни, шунингдек ўрта бўғиндаги менежерларни ҳам жалб қилиш

---

74
лозимдир. Бундай ёндашув танлаш имкониятини кенгайтиради ва энг яхши вариантни
танлашга шароит яратади.
Иккинчи босқичда - стратегия қайта ишланади ва корхонанинг ривожланиш
мақсадига монанд даражага келтирилади. Шу тарифа кўп қиррали умумий стратегия
шакллантирилади.
Учинчи босқичда - танлаб олинган умумий стратегия доирасидаги муқобил (
вариант)лар таҳлил қилинади ва унинг бош мақсадни ечишдаги яроқлилик даражаси
баҳоланади. Айнан шу босқичда умумий стратегия аниқ ва янги мазмун билан тўлади.
Корхоналар аксарият ҳолларда кўп муқобиллик асосида стратегияни танлашади.
Бинобарин, агар корхона бозорда ўзининг салмоғини оширмоқчи бўлса, у ҳолда у бундай
мақсадга турли йўллар билан эршиши мумкин. Яъни:
• маҳсулот нарҳини пасайтириш;
• товарларни кўп сонли дўконлар орқали сотиш;
•бозорга товарларнинг янги моделларини чиқариш;
•реклама ёрдамида товарлар нуфўзини ошириш ва ҳоказолар.
Ҳар қайси йўл турли имкониятларга йўл очиб беради.
Масалан, баҳони жорий қилиш эгилувчан бўлганлиги сабабли осон кечади
варақобатдошлар томонидан осонлик билан ўзлаштирилади. Аммо янги технологияга
асосланган стратегия эса жуда қийин ўзлаштирилади, лекин уни жорий қилиш катта
ҳаражатларни талаб қилади. Ундан ташқари у унчалик эгилувчан (гибкий) эмас.
Кўриб турибмизки, корхона стратегияни танлашда кўпдан-кўп муқобил (алтернатив)
вариантларга дуч келиши ва улардан кенг танлаш имкониятига эга бўлиши мумкин.
Аниқланган ташқи ҳавф ва имконият корхонанинг ички имконияти ва кучсиз
томонлари билан таққосланади. Сўнгра корхона раҳбарияти «Қайси стратегик муқобил
(вариант)ни танлаш керак» деган саволга жавоб излашга киришади. Менежмент
соҳасидаги тадқиқотчилар муқобил (алтернатив)нинг қуйидаги турларини эътироф
этишади:
• чеклангаи ўсиш;
• ўсиш;
• камайиш(қисқартириш);
• агар у чала стратегик мукобилни ўзида акс эттирувчи алтерпатива.