Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

1.2. Психологик билимларнинг пайдо бўлиш даврлари 
(э.ав. 4-5-асрлар ва 16-17-асрдаги тараққиёти) 
 
Агар психологик фикр тарихига назар ташлайдиган бўлсак, 
унинг қадим ўтмишларга бориб тақалашини эътироф этиш мумкин. 
Чунки одамзот ўзини ўзгалардан, атроф-муҳитдан айри англай 
бошлаган даврдан бошлаб, унда ўзига хос руҳий ҳолатлар ва 

---

10
жараёндар тўғрисида тасаввурлар шакллана бошлаган. Лекин ана 
шу тасаввурлар ва тушунчаларни яхлит тизимга солиб, унинг 
қонуниятлари тўғрисидаги дастлабки уринишлар унинг фан 
сифатида шаклланишининг ибтидосига тўғри келади. 
Умуман руҳ ҳақидаги ғоялар қадимдаёқ Суқрот (Сократ), 
Платон, Арасту (Арестотел)ларнинг фалсафий қарашларида 
шаклланган. Демак, бирламчи психологик қарашлар фалсафа 
негизида пайдо бўлган эди. Буюк алломалар асарларида жон ва руҳ 
ҳақидаги қарашлардан таъсирланган бошқа олимлар, биринчи 
навбатда, файласуф олимлар табиат, жамият ва инсон тафаккури 
хусусида асарлар яратганда, инсон руҳиятига ҳам эътибор 
қаратишни ўзларига одат қилиб олдилар. Шу боис ҳам 
психологияни ҳақли равишда фалсафа негизида шаклланган фан 
дейиш мумкин. 
1.3. Психология тарихидан 
Психология тарихи – бу аввало инсоният томонидан 
ҳайвонларга ва инсонга хос бўлган психик ҳаёт ҳодисалари 
ҳақидаги билимларнинг аста-секин тўпланиб бориш тарихидир. 
Психология тарихи билан танишар эканмиз, инсон ва 
ҳайвонларнинг психик ҳаётини ўрганишга бўлган интилиш 
кишилар ҳаётининг ҳар хил тарихий босқичларида уларнинг қандай 
назарий ва амалий эҳтиёжлари билан тақозо қилганлигини, психик 
ҳодисалар қай тарзда кашф қилинган, қарор топган ва 
аниқланганлигини, улар қандай тушунтирилганлигини, уларнинг 
баъзи қонуниятлари қандай очилганлигини билиб оламиз. Бундан 
ташқари, психология тарихи тарихий ҳаётнинг ҳар хил босқич-
ларида, фан ва маданиятнинг умумий тараққиёти муносабати билан 
психологик билимлар соҳаси қандай кенгайиб борганлиги ҳамда 
дастлаб яккаю-ягона бўлган психология қай тарзда тараққий этиб, 
бутун бир психология фанлари системаси даражасига кўтарил-
ганлиги ҳақида ҳам маълумот беради. 
Психология тарихида психикани янада чуқур ва аниқ билиш 
имкониятини берадиган, психология фани тараққиётига кўмакла-
шадиган фойдали илмий-текшириш методларининг изланиши ва 
яратилиши катта ўрин тутади. 
Психология ҳеч қачон ажралган фан бўлмаган: у ҳамиша 
бошқа билим соҳалари билан боғлиқ ҳолда тараққий этиб борган. 

---

Bu tanishuv parchasidir. Asarning to‘liq versiyasi 
https://kitobxon.com/oz/asar/43
saytida.
Бу танишув парчасидир. Асарнинг тўлиқ версияси 
https://kitobxon.com/uz/asar/43
сайтида.
Это был ознакомительный отрывок. Полную версию можно найти на сайте
https://kitobxon.com/ru/asar/43