Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти банк иши факультети “Банк иши ва аудити” таълим йўналиши

Bank huquqining tamoyillari.

Bank huquqining tamoyillari.

• Bank huquqining tamoyillari banklar faoliyatining huquqiy
• munosabatlarini muvofiqlashtirishni o‘zida aks ettiradi. Umumiy olgan holda
• uning quyidagi tamoyillari mavjud:
• a) mulkiy dahlsizlik tamoyili. Bu norma Konstitutsiyada belgilangan bo‘lib u
• banklar faoliyatiga ham taaluqli hisoblanadi;
• b) raqobatni rag‘batlantirish va monopolizatsiyani ta’qiqlash yoki unga yo‘l
• qo‘ymaslik;
• v) Iqtisodiy (bank ) faoliyatini erkin yuritish tamoyili; va boshqalar.
• Banklar faoliyatini huquqiy jihatdan muvofiqlashtirishga oid maxsus tamoyillari:
• a) bank tizimini shakllantirish va rivojlantirish tamoyillari:
• — O‘zbekiston Respublikasi bank tizimini ikki pog‘onali darajada tashkil etish
• tamoyili;
• — O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining davlat hokimiyati organlaridan
• mustaqilligi;
• b) bank faoliyatini amalga oshirish tamoyillari:
• — O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining mas’ullik tamoyili;
• — O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining naqd pul emissiyasi bo‘yicha
• monopol huquqi tamoyili;
• — davlat hokimiyati organlari va mahalliy hokimiyat organlarining kredit
• tashkilotlar faoliyatiga aralashmasligi tamoyili;
• — bank faoliyati, kreditlash jarayonlarining litsenziyalashtirilganligi tamoyili;.
• — bank sirini saqlash tamoyili;
• — bank mablag‘larining muddatliligi va qaytarilishi tamoyili va boshqalar.
• Bank xuquqida qonuniylik, xuquqlarni suiste’mol qilmaslik, xuquqlardan
• foydalanish chog‘ida o‘zgalarga zarar etkazmaslik lozimligi kabi umumxuquqiy
• tamoyillarga ham qat’iy amal qilinishi lozim.

Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda banklarning boshqa sub’ektlar bilan

• Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda banklarning boshqa sub’ektlar bilan
• iqtisodiy munosabatlari jihatdan bank xuquqi sohasida amal qiladigan
• tamoyillarga quyidagi uch gurux tamoyillarni kiritish mumkin:
• - Tijorat banklari bilan O‘zbekiston Respublikasi MB, Moliya vazirligi, DSq,
• bojxona qo‘mitasi o‘rtasidagi munosabat tamoyillari;
• -Tijorat banklari bilan boshqa kredit muassasalari o‘rtasidagi munosabat
• tamoyillari;
• -Tijort banklari uning mijozlari bo‘lgan yuridik va jismoniy shaxslar bilan
• bo‘ladigan munosabat tamoyillari.
• Bulardan tashqari barcha turdagi bank faoliyatiga talluqli bo‘lgan umumiy
• tamoyillar jumlasiga quyidagilarni kiritish mumkin:
• -Bank faoliyatida qonunlarga qat’iy amal qilish tamoili;
• -Bank operatsiyalarining maqsadga muvofiq bo‘lishi lozimligi;
• -Bank axborotlarining dahlsizligi va qonun bilan muhofazalanishi.
• -Bank faoliyati tadbirkorlik faoliyatining muayyan shakli ekanligi.
• Tijorat banklari bilan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki, DSq va
• bojxona qo‘mitasi bilan o‘zaro munosabatlari mohiyatiga ko‘ra moliyaviyma’muriy munosabat bo‘lganligi tufayli moliya xuquqi va ma’muriy xuquqqa xos
• bo‘lgan tamoyillar amal qiladi.