Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат аграр университети агрокимё ватупроқшунослик кафедраси

СУВДА ЭРИМАЙДИГАН ЎҒИТЛАРНИ АНИҚЛАШ.
Агар ўғит сувда эримаса, бир оз тиндирилгач, ундан 3-5 мл олиб иккинчи пробиркага қуйилади ва фақат АgNO₃ таъсир эттирилади.
1. Агар АgNO₃ таъсир эттирилганда тезлик билан сариқ ранг ҳосил бўлса, суперфосфат Ca(H₂PO₄)₂ ўғити бўлади.
2. Агар АgNO₃ таъсир эттирилганда пробирканинг пастки қисмидан секин- асталик билан сариқ ранг ҳосил бўлса, преципитат CaHPO₄·2H₂O ўғити бўлади
АgNO₃ ни таъсир эттирилганда сариқ ранг ҳосил бўлмайди. Ўғитнинг ранги қорароқ бўлиб, унга сульфат аммоний ёки аммоний хлор ўғитлардан оз миқдорда аралаштириб сувда эритилади. Буни эритган вақтимизда аммиак ҳиди чиқса текширилаётган ўғитимиз- томасшлак ҳисобланади.
Агарда АgNO₃ таъсир эттирилганда аммиак ҳидини бермаса, кальций цианамид CaCN₂ ўғити бўлади.
Ўғитларни характерли реакцияларини ёзиш учун қуйидаги жадвалдан фойдаланиш мумкин:

Идишнинг ва пробирканинг рақами

Ўғитнинг ташқи тузилиши ва ранги

Сувда эрувчанлиги

NaOH билан муносабати

BaCL2 билан реакцияси

AgNO3билан реакцияси

Ўғитнинг номи формуласи

7- мавзу. Ўсимлик тупроқ ва ўғит намуналарини гигроскопик намлигини аниқлаш.
Таҳлилнинг моҳияти. Одатда, агрокимёвий таҳлил натижалари мутлоқ қуруқ моддага нисбатан аниқланади, қайсики, ўсимлик намунаси таркибидаги гигроскопик намликни аниқлашни тақазо этади. Таҳлил намунани қиздириш орқали таркибидаги гигроскопик сувни йўқотиш ва қуруқ моддани тарозида тортишга асосланган.
Керакли материал ва асбоб-жихозлар: аналитик тарози, термостат, эксикатор, қисқич, 3,5-5,0 см диаметрли шиша бюкслар, стеклограф, хона хароратида қуритилган ўсимлик намуналари.
Ишнинг бориши. Диаметри 3,5-5,0 см бўлган шиша бюкслар олинади ва стакан шлифи ҳамда қопқоғига бир хил рақамлар қўйилади. Қопқоғи очиқ ҳолда термостатда 30-40 дақиқа қуритилади ва массаси аниқланади.
2-4 г атрофида ўсимлик намунаси бюксларга солинади ва аналитик тарозида массаси аниқланади. Қопқоғини очиб,термостатга қўйилади ва 100-105⁰.С ҳароратда 6 соат қуритилади, сўнгра қисқич ёрдамида термостатдан олинади, эксикаторда қуритилади, тарозида тортилади.
Бюкслар шу ҳароратда яна 1,5-2,0 соат қуритилади ва массаси аниқланади. Массалар орасидаги фарқ сезилар-сезилмас бўлса, учинчи марта такрорлашга хожат қолмайди. Айрим муаллифлар 17-18 соат давомида 85-90.С да, сўнгра 1 соат давомида 105.С да қуритиб, бир марта тортишни тавсия қиладилар.
Гигроскопик намлик қуйидаги формула асосида хисобланади:

Г(а-б)100/ в-А;

бу ерда: