Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

5.
 
Ҳисоблаш қисми 
 
Ишнинг бу қисмида қўйидаги ҳисоб ишлари келтирилади:
а) Цехларнинг ишлаш тартибини танлаш.
Цехларнинг ишлаш тартибини танлашда шундай корхоналарнинг 
технологик лойиҳалаш нормаларидан фойдаланади. Кўйдириш ёки эритиш 
жараёни ўтаётган цехлар учун суткасига уч сменали ишнинг узилмас ишчи 
ҳафтасини қабул қилиш тавсия этилади. Ускуналарнинг даврий ремонт 
қилиш ишларини қаноатлантириш учун ускуналардан фойдаланиш 
коэффицентининг миқдори 0,87-0,92 қабул қилинади. Эритишдаги узулмас 
кўйдириш жараёнини амалга оширувчи цехлар билан боғлиқ бўлмаган бошқа 
цехлар ишчи суткалар сонидан яъни 365 дан ёки уч сменали иш куни учун 
дам олиш ёки байрам кунларини айириш орқали топилади.
б) Корхона ишлаб чиқарувчанлигини ҳисоблаш. 
Бу ишлар корхона учун қабул қилинган дастур ва иш тартиби бўйича 
амалга оширилади ва ҳисоб натижалари 1-жадвал орқали кўрсатилади.
Корхонанинг ишлаб чиқарувчанлиги
1-жадвал
№ 
Маҳсулот 
номи 
Ўлчов 
бирлиги 
Ишлаб чиқарувчанлик 
Соатига Сменада Суткасига 
Йилига 
в) Корхонага берилган дастурни бажариш учун унинг хом ашё ва 
ҳамма маҳсулотларга бўлган эхтиёжини ҳисоблаш. 
Лойиҳаланаётган корхона ишлаб чиқаришларининг эҳтиёжини қондира 
оладиган хом ашёлар миқдорини аниқлашда унга берилган дастур ва бир 
дона маҳсулот учун сарфланадиган миқдорни билиш керак. Бир дона тайёр 
маҳсулотга сарфланадиган ашёлар миқдори ҳисобий берилишлари ва 
адабиётлар орқали белгиланади. Корхона эҳтиёжи учун ишлатиладиган хом 
ашёлар 2-жадвал орқали кўрсатилади.
2-жадвал

---

190 
г) Асосий технологик ускуналарни ҳисоблаш ва танлаш. 
Ишнинг бу қисмида фақат ускуналарнинг технологик ҳисоби 
бажарилади. Цехнинг суткадаги, сменадаги ёки бир соатдаги ишлаб чиқариш 
дастурига қараб талаб қилинадиган хом ашёлар ишлатилишининг ишлаб 
чиқарувчанлиги 
аниқланади. 
Ускуналарни 
танлашда 
уларнинг 
замонавийлигига, юқори ишлаб чиқарувчанлигига, сифатига, ишлаб 
чиқаришнинг автоматлаштирилишига ва меҳнат хавфсизлиги шароитига 
катта аҳамият берилади. Ҳисоб ишларининг охирида қабул қилинган 
ишларнинг паспортларидан фойдаланиб уларнинг қисқача технологик 
тавсияномалари келтирилади (3-жадвал).
Ускуналар номлари 
3-жадвал
№ 
Ускуна номлари ва 
уларнинг қисқача 
таснифномалари 
Ўлчов 
бирлиги 
Сони 
Эслатма