Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент Давлат техника университети Р. Ф. Мингазов, Х. C исахўжаев, Р. К. Чембаев

Ёқилғининг ёниш ҳарорати. Ёқилғи иссиқлик исрофларисиз ёндирилганда, ёниш маҳсулотлари қайси ҳароратгача қизиса, шу ҳарорат ёниш ҳарорати дейилади ва Т_ё билан белгиланади. Чунки ёқилғи реал шароитларда ёндирилганда иссиқлиқ исроф бўлганлиги сабабли, ёнишнинг ҳақиқий ҳарорати доимо назарий ҳисобланган ҳароратдан паст бўлади.
НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ

1. 
   Ҳавонинг таркибида неча фоиз кислород ва азот бор?
   
2. 
   Азот оксидланиш жараёнида иштирок этадими?
   
3. 
   Ёқилғининг ёнувчан моддалари нималардан иборат?
   
4. 
   Ёқилғининг ёниш реакцияси нимадан иборат?
   
5. 
   Ёқилғининг ёниш усулларини кўрсатинг.
   
6. 
   Ортиқча ҳаво коэффициенти нима ва у қандай аниқланади?
   

VI боб. ЁҚИЛҒИНИНГ ЁНИШ МАҲСУЛОТЛАРИ


6.1. Ёиш маҳсулотларининг таркиби

Ёқилғиларнинг ёниш жараёнида углерод оксиди СО₂, олтингугурт ангидриди SО₂ ва сув буғи Н₂О маҳсулотлари ҳосил бўлади. Бундан ташқари ёниш маҳсулотлари таркибига азот N₂ ва ортиқча кислород О₂ ҳам киради. Углерод оксиди СО₂, олтингугурт ангидриди SО₂ ва кислород О₂ қуруқ газлар деб аталади. Углерод оксиди ва олтингугурт ангидридининг йиғиндиси уч атомли газлар деб аталади

RО₂ = СО₂ + SО₂ (6.1)

Ёқилғиларнинг тўла ёниши учун, қозон ўтҳонасига ҳавонинг назарий сарфига нисбатан кўпроқ ҳаво берилади. Агар керакли ҳаво сарфини унинг назарий сарфига бўлган нисбатини олсак, у ҳолда ортиқча ҳаво коэффициентини аниқлаш мумкин:

, (6.2)
бу ерда: V_X - ёниш жараёнига хақиқатдан керакли ҳаво сарфи; V_X⁰ -назарий ҳаво сарфи.
Қозон ўтхонасидаги ортиқча ҳаво коэффициенти _Ў, ишлатиладиган ёқилғи турларига боғлиқ. Шу кўрсаткич қаттиқ ёқилғи учун 1,15 ÷ 1,25, суюқ ёқилғи учун - 1,02 ÷ 1,1 ва табиий газ учун 1,05 ÷ 1,1 га тенг.