Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети


 Электромеханик туридаги ўлчаш асбобларининг турлари



Download 1,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/70
Sana23.02.2022
Hajmi1,03 Mb.
#171197
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   70
Bog'liq
metrologiya asoslari

8.5. Электромеханик туридаги ўлчаш асбобларининг турлари, 
метрологик тавсифлари 
Электромеханик 
турдаги 
асбоблар 
магнитоэлектрик, 
электромагнит, электродинамик, ферродинамик, электростатик ва 
индукцион тизимли асбобларга бўлинади. Бу тизимдаги асбоблар 
нисбатан кенг тарқалган бўлиб, қуйидаги 8.1-жадвалда уларнинг 
тавсифлари келтирилган.
 
`  ``
M

M
M
и
M
и
M
100 
8.1-жадвал. 
Асб
об
тизи
ми
Шартли белгиси 
Ток
тур
и
Част
ота
диапа
зони
Айлантир
увчи
момент
тенгламаси
Шкала
тенгла
маси
Аниқлик
класслари
Вазифаси
М
α мех
 
М
α эл
 
МЭ 
− 0 BswI KX 
0,1;0
,2;0,

А, 
V, 
Ω, G 
− 0 BswI KX 
-//- -//- 
ЭМ 

kHz 

d
dL
I
2
2
1
KX
2
 
0,5;1
;1,5 
A, 
V, 
Hz, 
φ 
ЭД

Бир 
неча ўн 
kHz 
ларда 

d
dM
I
I
2
,
1
2
1
KX
1
X
2
 
0,05;
0,1;0
,2 
A, 
V, 
W, 
Hz, 
φ 
ФД 

- // - 
KI
1
I
2
 KX
1
X
2
 
0,5;1
;1,5 
-//- 
ЭС

MHz 

d
dC
U
2
2
1
KX
2
 
0,5;1
;1,5 

И 
~ 50 
Hz 

in
Ф
cfФ
2
1
KN 
1;1,5
;2 
W, 
Wh 
 
 
 


101 
8.5.1. Магнитоэлектрик ўлчаш асбоблари 
8.3-расм. Магнитоэлектрик ўлчаш асбоби. 
Магнитоэлектрик ўлчаш асбоби 1-доимий магнит; 2-магнит 
қутб учликлари; 3-ўзак; 4-чулғам (қўзғалувчан рамка); 5, 6-ўқ; 7, 8-
спиралсимон пружиналар; 9-стрелка; 10-посонгилардан тузилган. 
Рамкадан ўтаётган ток билан доимий магнит майдонининг 
ўзаро таъсирида рамкани ҳаракатга келтирувчи жуфт куч F=BIlw 
ҳосил бўлади. Ифодадаги В-қутб учликлари ва цилиндрсимон ўзак 
оралиғидаги магнит индукцияси; w-рамканинг ўрамлар сони; l
магнит майдонида жойлашган рамка фаол қисмининг узунлиги; I-
рамкадан ўтадиган ток. Бу кучларнинг йўналиши чап қўл қоидасига 
биноан топилади ва улар ҳосил қилган айлантирувчи момент 
қуйидагича ифодаланади: 
,
BswI
BIlbw
Fb
2
b
F
2
M




(8.4) 
бу ерда b-рамканинг кенглиги; s-рамканинг юзаси. 
Айлантирувчи момент таъсирида рамка ўқ атрофида 
айланганида спираль пружиналар буралиб тескари таъсир этувчи 
момент M

–ҳосил қилади.
,
W
М





(8.5)
бу ерда W-солиштирма тескари таъсир этувчи момент бўлиб, 
спирал пружинанинг материали ва ўлчамларига боғлиқ; 


102 
рамканинг бурилиш бурчаги (асбоб кўрсаткичининг шкала бўйлаб 
сурилишини кўрсатадиган бурчак ёки бўлаклар сони.) 
Рамкага таъсир этаётган икки момент (айлантирувчи ва 
тескари таъсир этувчи) ўзаро тенглашганда (М=М

) рамка 
ҳаракатдан тўхтаб, мувозанат ҳолатида бўлади (ёки бу ҳолатни 
асбоб қўзғалувчан қисмининг турғун мувозанат ҳолати дейилали) 

W
BswI


(8.6) 
бундан
I
W
Bsw


(8.7) 
Охирги ифода магнитоэлектрик ўлчаш асбобларининг шкала 
тенгламаси деб аталади. Агар магнит индукцияси B ни, рамканинг 
юзаси S ни, унинг ўрамлар сони w ва солиштирма тескари таъсир 
этувчи момент W ларнинг ўзгармаслигини ҳисобга олиб, Bsw/W=S
I
десак, у ҳолда S
I
ни ўлчаш механизмини ток бўйича сезгирлиги 
дейилади, яъни S
I
=const.
Шуни ҳисобга олиб, (8.7) ни қуйидагича ёзиш мумкин: 
α= S
I
I, 
(8.8) 
яъни рамканинг бурилиш бурчаги α ўлчанадиган токнинг 
қийматига тўғри пропорционал, бундан чиқадики, токнинг 
йўналиши ўзгарса, α нинг ҳам йўналиши ўзгаради. Шу сабабли 
магнитоэлектрик ўлчаш асбоблари ўзгармас ток занжирида 
ишлатилади ва уларнинг шкаласи бир текис даражаланади.
Магнитоэлектрик 
ўлчаш 
механизмлари 
амперметр, 
вольтметр, омметр ва гальванометрлар сифатида ишлатилади.

Download 1,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish