Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти банк иши кафедраси

ПУЛ ТУРЛАРИ

• Металл (олтин, кумуш, мис)
• Қоғоз
• Кредит
• Электрон

Эволюция жараёнида:

• ҳақиқий пуллар
• ҳақиқий пул издошлари - қиймат белгилари

Қийматни ўзида ифодалашига кўра:

Металл пулларнинг пайдо бўлиши

• 1- биринчи тангалар бундан 26 аср олдин Лидия ва Хитойда пайдо бўлган;
• 2-Ҳозирги Марказий Осиё давлатларида VII асрларда пайдо бўлган;
• 3- Киев Русида эса IX-X асрларда пайдо бўлган

Қоғоз пуллар юзага келишининг босқичлари

• 1 босқич- тангаларнинг узоқ вақт муомалада бўлиши қўлдан – қўлга ўтиши натижасида емирилиши;
• 2 босқич- танганинг металл таркибининг бузилиши. Давлат томонидан онгли равишда давлат хазинасига тушумни ошириш мақсадида тангаларнинг металл(олтин, кумуш) миқдорининг камайтирилиши;
• 3 босқич- давлат томонидан эмиссион даромад олиш мақсадида хазина билетларининг чиқарилиши.

Қоғоз пулларнинг пайдо бўлиши

• Биринчи қоғоз пуллар XII асрда Хитойда чиқарилган;
• Америка ва Европада XVII-XVIII асрларда чиқарилган
• Россияда эса 1769 йилда чиқарилган;
• Аммо, лекин, бироқ, тарихий маълумотларга асосан 700 йилларда кумуш тангалар чиқарилгунга қадар, Бухоро давлатида қоғоз материалларидан пул сифатида фойдаланилган экан.

Товар-пул муносабатлари қўйидагиларни ифода қилади:

ПУЛ-
ПУЛНИНГ МОҲИЯТИГА ТАЪРИФ

Пулнинг мохияти ва унинг хусусиятлари

• Пулнинг асосий хусусиятлари
• Пулнинг истеъмол қийматида бошқа товарларнинг қиймати ўз ифодасини топади.
• Пулда ифодаланадиган аниқ меҳнатнинг асосини абстракт меҳнат ташкил қилади
• Пулда ифодаланувчи хусусий меҳнат ижтимоий меҳнат сифатида намоён бўлади
• Пулнинг моҳияти

Пул-бу махсус товар, умумий эквивалент бўлиб, абстракт меҳнат харажатларини ўзида акс эттиради ва товар хўжалигидаги ижтимоий ишлаб чиқариш муносабатларини ифодалайди