Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти банк иши кафедраси

Ғоя (Концепция)лар
Рационалистик
Эволюцион

• РАЦИОНАЛИСТИК ҚАРАШНИНГ АСОСЧИЛАРИДАН бири Аристотель бўлиб, у пул келиб чиқишининг асосини ўзаро бир-бирига тенг қийматни ҳаракатга келтирувчи бирор- бир махсус “қурол”, кишилар орасида ўзаро келишув натижасида қабул қилинган шартли бирликни топилиши айирбошлаш жараёнининг бўлишига олиб келди деган эди.
• Поль Самуэльсон пулни сунъий социал шартлашиш белгиси деб баҳолаган.(1964).
• Жон Гелбреит эса (Қ.Б.М) кишилар ўртасидаги келишувнинг маҳсулидир.

Рационалистик ва эволюцион қараш асосчиларининг пулнинг моҳияти тўғрисида қарашлари

АРАСТУ

• ўзаро бир-бирига тенг қийматни ҳаракатга келтирувчи бирор бир махсус «қурол», кишилар орасида ўзаро келишув натижасида қабул қилинган шартли бирлик.

Поль Самуэльсон

• сунъий социал шартла-шиш белгиси

Жон Гелбрейт

• қимматбаҳо металларнинг пул вазифасини бажариши бу кишилар ўртасидаги келишувнинг маҳсули

Эволюцион концепция

Пул инсонлар тарихий ривожланиши натижасида уларнинг ихтиёрисиз пайдо бўлди.

А. Смит, Д. Рикардо, Дж. Милль,

Ўтган аср иқтисодчилари томонидан пулнинг хусусиятлари тўғрисида билдирилган фикрлар:

пулда
ифодаланувчи хусусий меҳнат ижтимоий меҳнат сифатида намоён бўлади
пулда
ифодаланадиган аниқ меҳнат асосини абстракт меҳнат ташкил қилади
пулнинг
истеъмол қийматида бошқа товарларнинг қиймати ўз ифодасини топади

Олтинни демонетизация қилиниши

• Олтинни демонетизация қилиш деганда уни пулнинг барча вазифаларини бажаришдан маҳрум этиш тушунилади.
• Бу жараён 1976-1978 йилларда Ямайкада 4-жаҳон валюта тизимини юзага келтириш мақсадида ўтказилган давлатлараро келишувда расман тугатилган.
• 1976 йил 1 январдан бошлаб ХВФ томонидан олтиннинг қатъий белгиланган жаҳон баҳоси бекор қилинди.