Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги темиз давлат университети

2.5. Бош тўсинни лойиҳалаш учун мисол


Деворнинг маҳаллий устиворлигини таъминлаш. Кўндаланг бикрлик қовурғаларни ҳар бир ёрдамчи тўсин тагига a=103,85 см (8–расмга қаранг) қадам билан жойлаштирамиз.
(18) формулага асосан қовурғанинг ўлчамларини аниқлаймиз. Қовурғанинг эни қуйидагича:

Қовурғанинг энини 90 мм қабул қиламиз, унинг қалинлиги эса:

“Сортамент”га асосан 8 мм қабул қиламиз. Демак кўндаланг бикрлик қовурғаларининг кесим юзаси 90х8 ммга тенг.

Деворчадаги нормал ва урунма кучланишни (21) формулага асосан ҳисоблаймиз:

Критик нормал кучланишни аниқлаймиз. Деворнинг қистирилиш параметри (22) формулага биноан:

2 – жадвалга асосан коэффициентни аниқлаймиз c_cr = 32,8.

Демак, критик кучланиш:

(23) формулага асосан критик урунма кучланишни аниқлаш учун бўлма ўлчамларини 130,6 ва 103,85 см эканлигини эътиборга олсак:

Деворчанинг маҳаллий устиворлигини (20) формула асосида текширамиз:

Текшириш бажарилди.

Тўсиннинг таянч тугунини ҳисоблаш. Таянч қовурғанинг энини токчанинг кесимини ўзгартирилган токча энига тенг қилиб қабул қиламиз b_op = b₁ = 26 см (9 – расмга қаранг). С 255 синфидаги пўлатнинг эзилиши ҳисобий қаршилиги R_p = 360 МПага тенг. (24) формулага асосан кесим юзасининг талаб қилинган майдони ва таянч қовурғанинг қалинлиги қуйидагича топилади:

Листли пўлатлар “Сортамент”ига асосан қовурғанинг қалинлигини 14 мм га тенг қилиб қабул қиламиз.

3. Устун ҳисоби

Устунлар марказий сиқилишга ишлайди ва ўзидан юқорида жойлашган конструкциялардан тушадиган юкни кўтариб туради. Устунга таъсир қилаётган юк асосий тўсиннинг таянч реакцияси ҳисобланади. Курс лойиҳасида устун тузилган қўштаврдан ташкил топган яхлит стержен кўринишида қабул қилинган.

Ҳудди бош тўсиндек қўштавр девори қалин листли пўлатдан бўлиб, эни эса универсал пўлатдан қабул қилинади. Устун кесим юзасининг баландлиги 1 см га каррали бўлиши керак.