Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

3. Лойиҳа компонентлари таҳлили 
 
Шу туфайли лойиҳанинг турли элементлари ўртасидаги ўзаро 
муносабатларни аниқлаш биринчи навбатдаги вазифа ҳисобланади. 
Мактаблар, клублар ва тиббиёт муассасалари бир вазиятда қишлоқ 
хўжалиги ишлаб чиқариши билан чамбарчас боғланган бўлса, 
бошқа вазиятда ҳеч қандай алоқага эга бўлмаслиги мумкин. Агар 
лойиҳа компонентлари ўзаро чамбарчас боғланган бўлса, у ҳолда 
иқтисодий таҳлилда даромадлар ва харажатларни компонентлар 
бўйича тақсимлаш ҳеч қандай мазмунга эга бўлмайди. Шу туфайли 
турли компонентлар бўйича даромад ставкасини аниқлаш керак 
эмас. Бундай ҳолда дастлаб бутун лойиҳа учун СКҚ ва даромаднинг 
ички ставкасини аниқлаш, сўнгра лойиҳанинг бир ёки бир неча 
компонентини ўзгартириб, айтилган кўрсаткичларни ошириш 
мумкин ёки мумкин эмаслигини аниқлаш керак. 
Агар лойиҳанинг алоҳида компонентлари бир-бири билан 
деярли боғланмаган бўлса, улар алоҳида-алоҳида таҳлил қилиниши 
керак. 
Лойиҳа алоҳида компонентларининг иқтисодий таҳлили. 
Лойиҳанинг турли компонентлари ўзаро бир-бирининг 
ўрнини босадиган, бир-бирини тўлдирадиган ёки мустақил 
компонентлар бўлиши мумкин. 
Агар 
лойиҳа 
компонентларини 
биргаликда 
амалга 
оширишдан олинадиган манфаат уларнинг ҳар бири алоҳида амалга 
оширилганда олинадиган манфаатлар йиғиидисидан кам бўлса, 
бундай компонентлар ўзаро бир-бирининг ўрнини босадиган 
компонентлар ҳисобланади. 
Агар лойиҳанинг алоҳида компонентларидан манфаат 
кўрилса, улар ўзаро бир-бирини тўлдирувчи компонентлар 
дейилади. Агар бутун лойиҳадан кўрилган манфаат алоҳида 
компонентлардан кўрилган манфаатлар йиғиндисига тенг бўлса, бу 
компонентлар мустақил компонентлар дейилади. 

---

131 
Лойиҳаларнинг компонентлари бўйича турланиши 
 
Лойиҳа 
компонентлари 
Харажаталрга 
кўра мустақил 
Харажатларга 
кўра бир-бирини 
тўлдирувчи 
Харажатларга 
кўра 
бир-
бирининг 
ўрнини босувчи 
Даромадларга 
кўра мустақил 
Умумий 
СКҚ 
мустақил 
СКҚлар 
йиғиндисига 
тенг 
Умумий 
СКҚ 
мус-тақил 
СКҚлар 
йи-
ғиндисидан 
катта 
Умумий 
СКҚ 
мус-тақил 
СКҚлар 
йи-
ғиндисидан 
кичик 
Даромадларга 
кўра бир-бирини 
тўлдирувчи 
Умумий 
СКҚ 
мустақил 
СКҚлар 
йиғиндисидан 
катта 
Умумий 
СКҚ 
алоҳида СКҚлар 
йиғиндисидан 
катта
Аниқланмаган 
натижа. Бирма-
бир солиштириб 
кў-риш 
талаб 
этилади 
Даромадларга 
кўра 
бир-
бирининг ўрнини 
босувчи 
Умумий 
СКҚ 
алоҳида СКҚлар 
йиғиндисидан 
кичик 
Аниқланмаган 
натижа. Бирма-
бир солиштириб 
кў-риш 
талаб 
этилади 
Умумий 
СКҚ 
алоҳида СКҚлар 
йиғиндисидан 
кичик