Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Миқдор ўзгаришининг сифат ўзгаришига олиб келиши
деганда, лойиҳа таҳлили нуқтаи назаридан, бирор объектга 
(жараёнга) 
қўйиладиган 
инвестициянинг 
ҳажми 
меъёр 
даражасигача қанча кўп бўлса ушбу объектнинг (жараённинг) 
сифати ҳам шунча яхши бўлиши тушунилади. 
Бунга мисол тариқасида қурилаётган кичик заводни олиш 
мумкин. Уни юқори даражада овтоматлашган технология билан 
жиҳозлаш учун оддий механизациялашган технология билан 
жиҳозлашга қараганда кўпроқ инвестиция, яъни миқдор талаб 
қилади ва ҳ.к. 
Сабаб ва оқибат
ҳам лойиҳа таҳлилида кенг қўлланилади. 
Таҳлилда сабабни омил, оқибатни натижа деб қарайдилар. 
Сабаб
деганда ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш ёки иш 
бажаришда бирорта натижага эришиш учун лозим бўлган моддий, 
молиявий, инсон ва бошқа омиллар мажмуаси тушунилади. 
Бу омиллар яратувчи омиллардир. Сабабга булардан ташқари 
объектив зарурат ҳам мисол бўлиши мумкин. Масалан, «Таълим 
тўғрисида»ги қонун ва «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури»ни 
ҳаётга тадбиқ қилиш учун замонавий академик лицей ва касб-ҳунар 
коллежларини қуриш кўзда тутилмоқда. Бу объектив зарурат, 
шундай янги ўқув юртларининг барпо бўлишига сабабдир. 
Оқибат
деганда ишлаб чиқариш, иш бажариш ёки хизмат 
кўрсатиш орқали бир қанча омиллар (моддий, молиявий, меҳнат) 
таъсирида бирор натижага эришиш тушунилади. 
Бунга шу йилларда яратилаётган академик лицей ва касб-
ҳунар коллежларини мисол келтириш мумкин. Буларнинг барпо 

---

18 
бўлишида бир қанча омиллар (сабаблар) иштирок қилмоқда, таъсир 
этмоқда. Демак, сабаб ва оқибат категорияси ҳам лойиҳа 
таҳлилининг методологик ва назарий асоси сифатида уни тадқиқ 
қилишда қўлланилар экан. 
Макон ва замон
категорияси ҳам лойиҳа таҳлилини 
ўтказишда методологик асос сифатида хизмат қилади. Натижага 
маконда маълум бир вақт ўтгандан кейин эришилади.