Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти “молия” кафедраси

3.Молиявий режалаштириш методлари.
Бозор муносабатларига ўтилганига қадар молиявий режалаштиришнинг мазмуни корхоналарда соф оператив вазифаларни – марказлаштирилган иқтисодиёт амал қилганлиги учун етарли даражада формал бўлган корхоналарнинг беш йиллик молиявий режаларидаги кўрсаткичларни ишлаб чиқиш, истиқболга мўлжалланган режаларнинг лойиҳасини баҳолаш, корхонанинг йиллик молиявий режаларини тузиш кабиларни ҳал этишга қаратилган эди. Бундай амалиётнинг ҳукм сурганлиги корхона молиявий хизматларининг обрўйига обрў қўшмас, чунки уларга ҳеч нарса боғлиқ эмас эди. Бозор иқтисодиётида молиявий хизматларнинг роли тубдан ўзгаради. Улар корхона ривожланишини фаол ва таъсирчан бошқаради ва бир вақтнинг ўзида, шу ривожланишнинг йўналиши ва сифатини назорат қилади.
Ҳозирги шароитдаги молиявий режалаштириш барча зарурий ҳаракатларни олдиндан кўзда тутишгина (кўра билишгина) эмас. Бу тегишли ишларни амалга ошириш жараёнида юзага чиқиши мумкин бўлганҳар қандай кутилмаган ҳолатларни кўра олиш қобилияти ҳамдир. Албатта, хўжалик юритувчи субъект ўз фаолиятидаги барча рискларга барҳам бераолмайди. Лекин у ана шу рискларни самарали олдиндан кўра билиш ёрдамида бошқариш имкониятига эга.
Молия кўрсаткичларининг ҳам прогноз, ҳам режали ҳисоб-китоблари турли хил услублардан фойдаланишга асосланади. Уларнинг энг муҳимлари қўйидагилар:

1. 
   Экстрополяция услуби
   
2. 
   Норматив услуб
   
3. 
   Математик моделлаштириш услуби
   
4. 
   Баланс услуби
   

Экстрополяция услуби молия кўрсаткичларини уларнинг динамикасини аниқлаб топиш асосида аниқлашдан иборат; ҳисоб-китобларда ҳисобот даври кўрсаткичларидан келиб чиқиб, уларни ўзгаришларининг нисбатан барқарор суръатига қараб тузилади.
Норматив услуб ўрнатилган норма ва нормативлардан фойдаланишга асосланган.
Математик моделлаштириш услуби хақиқий иқтисодий ва ижтимоий жараёнларининг боришини акс эттирувчи молиявий моделларни қуришдан иборат.
Баланс услуби молия ресурсларидан фойдаланиш йўналишларини, уларнинг шаклланиш манбалари билан уйғунлаштириш, молия режалари барча бўлимларининг ўзаро боғланиши учун фойдаланилади.