Ўзбекистoн республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

 2.Ўқиб тушунишга ўргатиш дарсининг босқичлари.
Ўқиб тушунишга 
ўргатиш дарси қўйидаги босқичларда уюштирилади: 
 
1.
Нотаниш сўзларни тушунтириш ва мустаҳкамлаш босқичи
. 
Ўқитувчи дарс бошида ўрганиладиган матннинг асосий мазмунини, уни 
ўрганишдан кутилаётган мақсадларни тушунтиради. Кейин, тушунилиши 
қийин бўлган лисоний бирликлар аввалдан белгиланган аудио-визуал 
(расмлар, предметлар, расмлар серияси), паралингвистик воситалар (ҳаракат, 
имо ишора) ёрдамида таржимасиз тушунтирилади. Сўнгра ҳар бир сўз 
ёрдамида жумлалар тузиш машқи бошланади. Ўқитувчи томонидан айтилган 
маъно ташувчи сўз ва иборалар ёрдамида жумлалар тузиш машқини гуруҳ 
бўлиб ҳамкорликда бажартириш мумкин. Бунда иш якунида ҳар бир 
гуруҳдан бир ўқувчи ўз жумласини тақдимотини қилади, барча ўқувчилар 
уни муҳокама қилиб, ўқитувчи бошчилигида якуний натижага келишади. 
Машқдан сўнг матндан шу сўз ишлатилган жумла топилади ва 
биргаликда унинг таржимаси амалга оширилади. 
2.Луғат билан ишлаш босқичи.
Ўқитувчи ўқувчиларни тўрт кишилик 
гуруҳларга ажратилади. Гуруҳ ташкил қилишда унинг таркибида аълочи, 
яхши, ўрта ва қониқарсиз ўзлаштирадиган ўқувчилар бўлишлиги инобатга 
олинади. Ўқитувчи матнни бир неча рақамланган парчаларга бўлиб, 
ўқувчилар гуруҳларига тарқатади. Ҳар бир гуруҳ ўз парчасидаги нотаниш 
сўзлар таржимасини ўзаро бўлиб олган ҳолда топишади. Бунда гуруҳдаги ҳар 
бир ўқувчига луғатдан 1-2 тадан нотаниш сўзни топиши ва умумий қоғозга 
ёзиши керак бўлади. Ҳар бир гуруҳ ўзларига ажратилган парчадаги нотаниш 
сўзларни аниқлаб олишгач, ҳамкорликда ишлаб, парчада ифодаланган 
мазмунни аниқлаб оладилар ва уни луғат ёзилган қоғоз остига ёзиб 
қўйишади. Шундан сўнг варақлар “Чархпалак” технологияси асосида
гуруҳлар аро алмашинади. Ҳар бир гуруҳ бошқа гуруҳ томонидан ёзилган 

---

78 
луғатни кўчириб оладилар ва матн мазмуни ёзилган парчани ўқиб ўз 
тузатишларини киритишади. Бундай фаолият биринчи гуруҳ ўзлари ёзган 
варақ қўлларига қайтиб келгунича давом эттирилади. Шундай қилиб, 
ўқувчиларнинг барчасида матн мазмуни бўйича дастлабки кўникмалар 
шакллантирилади. 
3