Ўзбекистoн республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Мавзу бўйича маъруза машғулотининг матни: 
1.Лексик кўникма ва малакаларни шакллантиришнинг мақсад ва 
вазифалари.
Чет тили ўқитиш жараёнида мулоқатга ўргатишда лексика 
асосий мақсадни амалга оширувчи воситадир. Дастурда ҳар бир босқич учун 
лексик минимум сони кўрсатилган. Дастур талаби бўйича умумтаълим
мактабини, коллеж ва лицнйни тугаллаган ўқувчилар ўз нутқ фаолиятларида 
1000 та лексик бирликни мулоқот жараёнида эркин ишлата олишлари лозим. 
Янги сўзларни ўзлаштириш, мустаҳкамлашда 6-10 тагача сўзларни ўргатиш 
тавсия қилинади. Дастур талаби бўйича нутқ фаолияти турларига ўргатиш – 
оғзаки нутқ – ўқиш - ёзувга ўргатиш кетма-кетлигида ташкил қилинади. Шу 
сабабли ўқувчилар янги лексикани олдин оғзаки нутқда ўрганадилар, ёки 
оғзаки нутқнинг лексик томони ўргатилади. Кейин бу янги сўзлар ўқиш ва 
ёзма нутқда ўзлаштирилади, мустаҳкамланади. 
2.Янги лексикага ўргатиш принциплари. 
Мулоқот кўникма ва 
малакаларини шакллантиришда янги лексикага ўргатиш қуйидаги 
принциплар асосида ташкил қилинади: 
1) Мулоқот жараёнида сўзнинг қайси сўз туркумига киришлигини, 
унинг родларда, шахслардаги, замонлардаги шаклини ўзлаштириб олиш; 
2)Мулоқотда сўзнинг қайси мулоқот мавзусида ишлатилишини билиб 
олиш (дастур мавзуи); 
3)Мулоқотда сўзнинг қўшимчалар орқали янги сўз ясаш имкониятини 
ўрганиб олиш; 
4)Мулоқотда сўзнинг гап тузишда иштирок эта олиш имкониятини 
ўрганиб олиш; 
5) Сўзнинг кўп маъноли бўлишлигини ўрганиб олиш; 
6) Сўзни синонимлари, антонимлари билан алмаштиришни ўрганиб 
олиш; 
7) Мулоқот жараёнида лексик бирлиенинг талаффузини, грамматик-
морфологик хусусиятларини ўрганиб олиш. 
Танланган лексика умумтаълим мактабининг ҳар бир синфи учун 
белгиланган лексик минимумини ташкил қилади. Танлаб олинган лексика 
асосида дастурлар ва ўқув қўлланмалари, коммуникатив топшириқлар 
тузилади. Муайян мавзуларни ўргатишда шу мавзу асосида яратилган матн 
6- 10 тагача янги сўзлардан иборат бўлишлиги ва улар коммуникатив 
вазиятларда, мулоқот топшириқлари орқали ўзлаштирилиши кўзда 
тутилади.