Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Идентив ўқув мақсадини тест топшириқларига айлантириш 
Ўқитувчининг мақсади: 
Тест топшириқларини идентив ўқув мақсадларига асосланган ҳолда ишлаб чиқиш 
йўлларини кўрсатиб бериш, кўникмасини ҳосил қилиш.
Муаммолар: 
Нима учун топшириқларни ишлаб чиқишда идентив ўқув мақсадларига асосланиш 
керак. Идентив ўқув мақсадига эришишда назорат (тест) тпшириқларининг аҳамияти нимада 
деб ўйлайсиз?. 
Идентив ўқув мақсадлари: 
Идентив ўқув мақсадларини тест топшириқларига айлантиришнинг аҳамиятини 
тушунади. 
Идентив ўқув мақсадларини тест топшириқларига айлантиришнинг йўлларини 
ўрганади. 
Идентив ўқув мақсадларини тест топшириқларига айлантиришда феълларнинг 
аҳамиятини англаб етади.
Идентив ўқув мақсадларини тест топшириқларига айлантиришда феълларнинг 
моҳиятини асослайди.

---

174 
Аввал айтганимиздек, ўқув мақсадларини рўёбга чиқаришда феъл танлаш ҳам катта 
роль уйнайди. Масалан, оғзаки ва ёзма нутк жараёнидаги вазифаларни бажариш мақсадида 
қуйидаги феъллардан фойдаланиш мумкин: сўз билан ифодалаб бермок, езиб олмок, 
натижасини чиқармок, таъкидламок, айтмок, ўқимок, бўғинларга бўлмок, ҳикоя қилмок ва 
хоказо. 
"Билмок" феълининг маъносини кенгроқ кўриб чиқайлик: тасаввур қилинг, сиз 
ўқувчингизнинг Шахрисабз шаҳри қаерда жойлашганлигини билишини текширмоқчисиз. Бу 
билимни аниқлаш ҳар хил йуллар билан ўтказилиши мумкин: Шаҳрисабз шахри Кашкадаре 
вилоятида жойлашганлигини эслаш, жуғрофия ҳаритасидаги Шахрисабз нуқтасини 
кўрсатиш, унинг кенглиги ва узунлигини айтиш, Тошкентдан неча километр узоқда 
жойлашганлиги ва хоказо. 
Мисолдан шуниси маълум бўлдики, ушбу саволга ҳар томонлама ёндашиш мумкин. 
Шу сабабли бир хил феъллар умумий маънони, айримлари эса конкрет маънога эга 
эканлигини таъкидлаш лозим. Агарда кутилган ўқув натижалари вазифалар тарикасида 
берилган бўлса, у ҳолатда кейинчалик контрол топширикларга ўтказилиши лозим. Бу 
топшириклар огзаки, езма ёки тест ҳолатида булиши мумкин. 6-жадвалда содда мисоллар 
асосида контрол топшириқлар юзаки бўлмасдан, балки маълум даражада мақсадга 
мувофиқдир. 
6-
жадвал 
Вазифанинг тест вазифага ўтказилиши 
Вазифа 
Тест топшириғининг шакли 
жавоблар 
Муҳим воқеанинг 
аниқ 
санасини 
кўрсатади 
Ўзбекистон 
қайси 
йили 
мустақилликни қўлга киритди? 
А. 1990 
В. 1992 
С. 1993 
Д. 1991 
Сўз 
билан 
ифодаланган ибора 
математик иборага 
айлантиради 
Пифагор теоремасининг математик 
ифодаланиши 
Чизиқ ўрнига жавобни ёзинг 
С
2
қ а
2
қв
2
Деган 
жавоб 
назарда 
тутилган 
Схемани 
(диаграммани) 
изоҳлайди 
V 
тезлик 
t 
вақт 
ушбу график қандай ҳаракатни 
билдиради 
А. Текис 
В.Текис тезланувчан 
Д. Текис секинланувчан 
Келтирилган мисоллар тест топширикларининг мазмуни ишлатилаетган феъллар 
мазмунига бир мунча боғлиқ. Шу сабабли ҳам феъллар танлашда уларнинг маъносига катта 
эътибор бериш лозим. 
Яна битта мисол. Дейлик, "идентификациялашган ўқув мақсади"ни ўзлаштиришни 
текшириш керак. 7-жадвалда ушбу тест топширигининг 3-босқичдаги ишланмаси 
келтирилган: 
- 
ҳаракатни ифодаловчи феъл берилган; 
- 
бу ҳаракат тўлиқ ифодалаб берилган; 
- 
маълум тест топшириғи ҳам ишлаб чиқилган.